بازبینی ایزو ۱۴۰۰۱ و جدول زمانی آن – آمادگی برای بازنگری ۲۰۲۶

نیاز به مشاوره دارید؟ با ما تماس بگیرید...

۰۲۳-۳۶۶۵۰ (۳۰ خط) ۰۲۳-۳۳۴۴۴۸۱۴

مشاوره رایگان

سفارش گواهینامه ایزو

نسخه نهایی بازبینی ایزو ۱۴۰۰۱ با نام ISO 14001/A2:2026 را در اوایل سال ۲۰۲۶ منتشر خواهند کرد. این به‌روزرسانی، که در قالب متمم A2 ارائه می‌شود، عمدتاً بر روشن‌سازی و بهبود ساختار موجود متمرکز است تا الزامات جدیدی را معرفی کند. تغییرات کلیدی شامل تأکید بیشتر بر دیدگاه چرخه عمر، مدیریت ریسک، گزارش‌دهی زیست‌محیطی شفاف‌تر و مدیریت تغییرات است. همچنین، توجه به تغییرات آب‌وهوا و تأثیرات متقابل بین سازمان‌ها و محیط زیست را برجسته می‌کند.

سازمان‌هایی که از این استاندارد استفاده می‌کنند، فرصت اظهارنظر در مورد پیش‌نویس آن را دارند و یک دوره انتقال برای انطباق با نسخه جدید در نظر می‌گیرند. در این مقاله به‌صورت کامل بررسی می‌کنیم که استاندارد ایزو ۱۴۰۰۱ تا اینجا چه تغییراتی داشته و در ادامه چه تغییراتی در انتظار آن است.

بازبینی ایزو ۱۴۰۰۱: آنچه باید در مورد ورژن ۲۰۲۶ بدانید

نام جدید استاندارد ایزو ۱۴۰۰۱ و ماهیت به‌روزرسانی

نام آتی استاندارد، ISO 14001/A2:2026 خواهد بود. این به‌روزرسانی را به شکل یک اصلاحیه (Amendment) منتشر می‌کنند، دقیقاً مانند اصلاحیه A1 که در ابتدای سال ۲۰۲۴ برای گنجاندن تغییرات اقلیمی به عنوان یک مسئله استراتژیک اضافه کرده بودند. این اصلاحیه A1 حدود سی استاندارد اصلی سیستم مدیریت را تحت تأثیر قرار داد و بلافاصله به لیست نقاط مورد بررسی در ممیزی‌های گواهینامه اضافه شد.

اصلاحیه A2، که حدود چهل صفحه است، شامل نیازمندی‌های جدید به معنای واقعی نیست، بلکه مجموعه‌ای از اضافات و نقاط توضیحی را در بر می‌گیرد. هدف اصلی از این تغییرات، بهبود درک نیازمندی‌های موجود از طریق بازنویسی یا افزودن توضیحات و همچنین ارائه راهنمایی‌های بیشتر در ضمیمه A برای برخی موضوعات کلیدی است. با این حال، این تغییرات در مقایسه با ویرایش ۲۰۱۵، نسبتاً محدودتر هستند.

جدول زمانی بازبینی ایزو ۱۴۰۰۱

در ادامه بازبینی استاندارد ISO 14001 را به صورت یک جدول زمانی بررسی می‌کنیم:

1. پاییز ۲۰۲۳: تصمیم برای به‌روزرسانی استاندارد ISO 14001 را در سطح بین‌المللی اتخاذ و توسعه آن را آغاز کردند.
2. فوریه ۲۰۲۵: پیش‌نویس به‌روزرسانی را برای یک دوره ۱۲ هفته‌ای جهت نظرخواهی و رأی‌گیری منتشر کردند. لازم به ذکر است که این پیش‌نویس در حال حاضر به‌عنوان یک پیش‌نویس ثبت شده است، اما هنوز Draft International Standard (DIS) رسمی نیست.
3. فوریه تا ۳۰ مارس ۲۰۲۵: AFNOR یک بررسی عمومی در فرانسه برای اظهار نظر در مورد متن سازماندهی کرد.
4. اوایل تا اواسط ۲۰۲۵: برخی منابع انتظار دارند به‌روزرسانی‌ها تا اواسط سال ۲۰۲۵ در قالب پیش‌نویس منتشر شوند.
5. پس از دوره رأی‌گیری و بررسی عمومی، یک چرخه جدید از جلسات TC 207، نهاد ISO که کار را سازماندهی می‌کند، برگزار خواهد شد.
6. دسامبر ۲۰۲۵: پیش‌نویس نهایی ISO 14001:2026 را منتشر می‌کنند.
7. اوایل ۲۰۲۶ / ژانویه ۲۰۲۶: انتشار رسمی به‌روزرسانی، که به شکل یک اصلاحیه (ISO 14001/A2) خواهد بود را انجام می‌دهند.
8. پس از ژانویه ۲۰۲۶: دوره گذار برای سازمان‌ها آغاز می‌شود تا با استاندارد به‌روز شده همسو شوند. این دوره احتمالاً ۱۲ تا ۱۸ ماه خواهد بود، اگرچه دوره گذار معمولاً حداکثر سه سال است، اما ممکن است به دلیل محدودیت تغییرات کوتاه‌تر باشد.

چرا این به‌روزرسانی اهمیت دارد؟

از زمان انتشار نسخه قبلی در سال ۲۰۱۵، دنیای تجارت و پایداری تغییرات زیادی را تجربه کرد. امروزه مسئولیت‌پذیری زیست‌محیطی تنها یک امتیاز محسوب نمی‌شود. بازبینی جدید ایزو۱۴۰۰۱ ورژن ۲۰۲۶ به سازمان‌ها، از جمله کسب‌وکارهای کوچک و متوسط، کمک می‌کند تا ریسک‌های زیست‌محیطی را بهتر مدیریت کنند و پایداری خود را بهبود بخشند. این امر به آن‌ها کمک می‌کند تا انتظارات فزاینده مشتریان، سرمایه‌گذاران و تنظیم‌کنندگان را برآورده سازند.

این به‌روزرسانی به سازمان‌ها کمک می‌کند تا اهداف زیست‌محیطی خود را بهتر با استراتژی کسب‌وکار هماهنگ کنند، مدیریت ریسک و تاب‌آوری کسب‌وکار را بهبود بخشند و عملکرد زیست‌محیطی را واضح‌تر و قابل‌اعتمادتر گزارش دهند.

تغییرات کلیدی در پیش‌نویس بازبینی ایزو ۱۴۰۰۱

پیش‌نویس به‌روزرسانی منتشر شده، ایده‌ی خوبی از آنچه می‌توان انتظار داشت، ارائه می‌دهد. برخی از تغییرات و نکات مهمی که کسب‌وکارها باید به آن‌ها توجه کنند، عبارتند از:

فصل ۶ بازنگری شده

 فصل ۶ (طرح‌ریزی) دستخوش تغییرات متعددی شده است. سازماندهی مجددی در این فصل برای شفاف‌تر و منسجم‌تر کردن موضوعات “جنبه‌ها و پیامدهای زیست‌محیطی” و “ریسک‌ها و فرصت‌ها” انجام شده است. در بند ۶.۱.۲، مفهوم “منظر چرخه حیات” روشن‌تر شده تا جنبه‌ها و پیامدها در کل زنجیره ارزش بهتر در نظر گرفته شوند. توضیحات بیشتری برای کمک به درک نیازمندی‌ها در ضمیمه A ارائه شده است.

تغییر در رویکرد کلی و واژگان

 در این به‌روزرسانی یک تغییر در رویکرد کلی وجود دارد که با استاندارد ISO 26000 و رویکردهای نظارتی CSR مبتنی بر مادیت دوگانه (dual materiality) مانند دستورالعمل گزارش‌دهی پایداری اروپا (ESRD) همسو است. پیش‌نویس اصلاحیه A2 بر ارتباط متقابل سازمان‌ها با اکوسیستم آن‌ها در دو جهت تأکید دارد: از یک سو، سازمان‌ها دعوت می‌شوند تا جزئیات تأثیر فعالیتشان بر محیط زیست (رویکرد inside-out) را مشخص کنند، و از سوی دیگر، نحوه تأثیر شرایط محیطی بر سازمان‌ها (رویکرد outside-in) را نیز در نظر بگیرند. همچنین، بازنگری کاملی در واژگان انجام دادند، مانند جایگزینی اصطلاح fulfillment با meeting.

مدیریت تغییر

 یک بند جدید در مورد مدیریت تغییر اضافه کردند. بند ۶.۳ با عنوان “طرح‌ریزی و مدیریت تغییرات” معرفی شده و بر نیاز به مدیریت ساختاریافته تغییرات در سیستم‌های مدیریت زیست‌محیطی تأکید دارد.

شناسایی موقعیت‌های اضطراری

 مرحله جدیدی در شناسایی موقعیت‌های اضطراری اضافه کردند.

شفاف‌سازی موضوعات خاص

 موضوعات بسیار خاصی برای ادغام در تحلیل زیست‌محیطی شفاف‌سازی شده‌اند، از جمله تنوع زیستی، دسترسی به منابع طبیعی، سطوح آلودگی، تغییرات اقلیمی و غیره. تغییرات اقلیمی را صراحتاً در بند ۴.۱ (درک سازمان و بستر آن) گنجاندند تا اهمیت ریسک‌های زیست‌محیطی و عوامل خارجی تقویت شود. انتظار می‌رود سازمان‌ها در نظر بگیرند که تغییرات اقلیمی چگونه بر کسب‌وکارشان تأثیر می‌گذارد و کسب‌وکارشان چگونه بر اقلیم تأثیر می‌گذارد؛ اهداف اقلیمی (مانند کاهش انتشار) را در EMS خود بگنجانند و به تفکر بلندمدت در مورد انطباق، تاب‌آوری و پایداری بپردازند.

ریسک و تاب‌آوری

 مدیریت ریسک بخش کلیدی به‌روزرسانی ISO 14001 خواهد بود. تأکید بیشتری بر طرح‌ریزی برای تغییرات زیست‌محیطی و اختلالات کسب‌وکار وجود دارد. این شامل شناسایی ریسک‌هایی مانند آب‌وهوای شدید یا تغییر قوانین زیست‌محیطی و طرح‌ریزی برای شرایط اضطراری (سیل، آتش‌سوزی، مسائل زنجیره تأمین) می‌شود. سازمان‌ها باید مستنداتی از استراتژی‌های ریسک خود نگهداری کنند.

تمرکز بر زنجیره تأمین

 نیازمندی برای نگاه کردن فراتر از کسب‌وکار خود و در نظر گرفتن تأثیر زیست‌محیطی تأمین‌کنندگان و شرکا را اضافه کردند. سازمان‌ها تشویق می‌شوند تا مواد اولیه را مسئولانه تهیه کرده و با تأمین‌کنندگانی که استانداردهای زیست‌محیطی را رعایت می‌کنند، کار کنند و در مورد کل تأثیر زیست‌محیطی آنچه می‌خرند و می‌فروشند، فکر کنند. بند ۸.۱ (طرح‌ریزی و کنترل عملیات) اکنون صراحتاً بیان می‌کند که سازمان‌ها باید فرآیندها، محصولات یا خدماتی که به صورت خارجی ارائه می‌شوند و مرتبط با سیستم مدیریت زیست‌محیطی آن‌ها هستند را کنترل یا تحت تأثیر قرار دهند. نوع و میزان این کنترل باید به وضوح در EMS تعریف شود.

پشتیبانی از ابزارهای دیجیتال

 کسب‌وکارها تشویق می‌شوند تا از ابزارهایی مانند تحلیل داده‌ها یا نظارت هوشمند برای مدیریت عملکرد زیست‌محیطی خود استفاده کنند.

همسویی با سایر استانداردها

 ساختار استاندارد را با سایر استانداردهای ISO مانند ISO 9001 (کیفیت) و ISO 45001 (بهداشت و ایمنی شغلی) هماهنگ کردند. پیش‌نویس، آخرین ساختار هماهنگ ISO (HS) را برای اطمینان از سازگاری در استانداردهای سیستم مدیریت ترکیب می‌کند.

شفاف‌تر شدن گزارش‌دهی

 تأکید بر گزارش‌دهی واضح‌تر و شفاف‌تر در مورد عملکرد زیست‌محیطی وجود دارد.

بازنگری در بخش‌های دیگر

 بخش بازنگری مدیریت (بند ۹.۳) باز را سازماندهی کردند. بند ۱۰.۱ (کلی) در بخش بهبود (بخش ۱۰) را به عنوان بخشی از فرآیند ساده‌سازی حذف کردند.

نحوه آماده‌سازی سازمان‌ها برای انطباق با بازبینی ایزو ۱۴۰۰۱

نیازی به بازنگری کلی سیستم مدیریت خود ندارید. ایزو یک رویکرد سه مرحله‌ای برای آماده‌سازی پیشنهاد می‌کند:

1. ارزیابی آنچه در حال حاضر انجام می‌دهید: بررسی کنید در زمینه اقلیم، زنجیره تأمین و ریسک چه کارهایی را به درستی انجام می‌دهید. آنچه موثر است را حفظ کنید و نقاط ضعف را بهبود بخشید.
2. انجام تنظیمات کوچک و هوشمندانه: ریسک‌های اقلیمی را به ارزیابی‌های زیست‌محیطی خود اضافه کنید، سیاست‌های تأمین‌کنندگان را به‌روزرسانی کنید تا شامل پایداری شود و طرح‌ریزی برای شرایط اضطراری و تاب‌آوری را تقویت کنید.
3. فراتر از انطباق ساده بروید: پیشاپیش به چالش‌های زیست‌محیطی آینده فکر کنید و کسب‌وکار خود را به عنوان یک سازمان مسئولیت‌پذیر زیست‌محیطی معرفی کنید؛ این امر اعتماد مشتریان را جلب می‌کند.

این به‌روزرسانی تنها در مورد اضافه کردن کاغذبازی بیشتر نیست، بلکه برای اداره یک کسب‌وکار بهتر، مقاوم‌تر و آماده به شما کمک می‌کند.

مشارکت در فرآیند بازبینی ایزو ۱۴۰۰۱

سازمان جهانی استاندارد از متخصصانی که روزانه از ISO 14001 استفاده می‌کنند، مانند مدیران زیست‌محیطی در شرکت‌ها، دعوت کرد تا نظرات خود را در دوره نظرخواهی عمومی ارائه دهند. AFNOR یک نظرخواهی عمومی در فرانسه از ۴ فوریه تا ۳۰ مارس ۲۰۲۵ برای جمع‌آوری نظرات در مورد متن استاندارد برگزار می‌کند. یک وبینار اطلاع‌رسانی نیز در تاریخ ۱۳ فوریه ۲۰۲۵ برگزار می‌شود.

جمع‌بندی

به طور کلی، بازبینی ایزو ۱۴۰۰۱ را با هدف شفاف‌سازی، همسویی بهتر با سایر استانداردها و پاسخگویی به چالش‌ها و روندهای پایداری در حال تکامل انجام می‌دهند. با وجود اینکه تغییرات موجود در پیش‌نویس در حال حاضر محدود به نظر می‌رسند، این به‌روزرسانی اهمیت بیشتری برای مدیریت ریسک‌های مرتبط با اقلیم، زنجیره تأمین و چرخه حیات قائل است. سازمان‌ها فرصت کافی برای آماده‌سازی و انطباق با این تغییرات را خواهند داشت.

اخذ گواهینامه ایزو معتبر از ایزوسیستم

این مقاله به صورت اختصاصی توسط تیم فنی ایزوسیستم آماده شده است، هرگونه بهره‌برداری بدون ذکر نام و آدرس منبع شرعا و قانونا ممنوع می‌باشد.