گواهینامه HSE (سیستم مدیریت ایمنی، سلامت و محیط زیست)

گواهینامه HSE

گواهینامه HSE یا مدیریت ایمنی و بهداشت شغلی، یک ابزار مدیریتی برای بهبود عملکرد بهداشت و محیط‌زیست در همه برنامه‌های توسعه و پروژه‌های صنعتی یا تشکیلات سازمانی است. این استاندارد با حذف شرایط ناایمن، ارتقا سطح سلامت افراد و صیانت از محیط‌زیست به‌عنوان سرمایه بشریت، موجب پیشرفت و کارآمدی مجموعه شما می‌گردد.

گواهینامه HSE ترکیبی از مفاهیم گواهینامه‌های ایزو ۱۴۰۰۱ و ایزو ۴۵۰۰۱ است؛ در نتیجه هم بر ایمنی کارگران و هم بر مسائل زیست‌محیطی تأثیر می‌گذارد.

معنای کامل HSE

عنوان HSE معادل عبارت “Health, Safety and Environment” به «معنای بهداشت، ایمنی و محیط‌زیست» است.

از منظر ایمنی، شامل ایجاد رویه‌های سازمان‌یافته برای شناسایی خطرات محیط کار و قرارگرفتن در معرض مواد مضر است. همچنین شامل آموزش پرسنل در زمینه پیشگیری از حوادث، اقدامات اولیه هنگام بروز حادثه، آمادگی اضطراری و استفاده از لباس و تجهیزات حفاظتی است.

از منظر زیست‌محیطی، شامل ایجاد یک رویکرد سیستماتیک برای پیروی از مقررات زیست‌محیطی، مانند مدیریت ضایعات یا انتشار گازهای گلخانه‌ای در هوا برای کمک به کاهش ردپای کربن شرکت است.

الزامات نظارتی نقش مهمی در نظم و انضباط HSE ایفا می‌کنند. مدیران باید مقررات مربوطه را شناسایی و درک کنند و پیامدهای آن را به مدیریت اجرایی اطلاع دهند تا شرکت بتواند اقدامات مناسب را اجرا کند.

آشنایی با مفهوم HSE-MS

HSE-MS اساس هر دو استاندارد ایزو ۱۴۰۰۱ (سیستم مدیریت محیط‌زیست) و ایزو ۴۵۰۰۱ (سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت شغلی) است. با‌توجه‌به تمایل مجموعه‌ها به اخذ این دو استاندارد، الگویی برای تلفیق آن‌ها ایجاد کردند و آن را مدل HSE یا HSE-MS نامیدند.

طرح HSE چیست؟

طرح HSE (بهداشت، ایمنی و محیط‌زیست) سندی است که الزام می‌کند تمامی واحدها موظف‌اند در حین انجام کار به‌صورت مستمر در راستای اهداف گواهینامه HSE فعالیت کنند. این طرح یک سند پویا است که تأکید می‌کند باید در طول مدت پروژه، ایمنی و سلامت مورد بررسی قرار گیرد.

سیستم مورداستفاده برای اجرای برنامه فوق بر اساس چرخه مدیریت دمینگ مؤثر با هدف بهبود مستمر، بسیار کاربردی است. مراحل اصلی در سیستم مدیریت دمینگ به شرح زیر است:

• طرح (plan)
• انجام‌دادن (do)
• بررسی (check)
• عمل (act)

در این سیستم مدیریت گام‌به‌گام، Plan به معنای برنامه‌ریزی اساسی برای حفظ و ارتقای سطح سیستم HSE است. do به معنای اجرای تمام برنامه‌های ارائه شده در مرحله طرح است. check، مرحله اساسی برای دریافت بازخورد از سیستم اجرا شده و یافتن عدم تطابق‌ها است. در نهایت، act شامل اقدام برای رفع ناهماهنگی‌های مربوطه در هر یک از بخش‌های HSE منفرد و بهبود مستمر سیستم ایمنی، بهداشت و محیط‌زیست صنعت است.

مراحل اخذ گواهینامه HSE

به طور خلاصه روند اخذ HSE به این صورت است که ابتدا بایستی الزامات گواهینامه HSE در سازمان اجرایی گردد و یک ممیز از سمت مرجع صدور به بازرسی اجرای الزامات در سازمان بپردازد. پس از تأیید اجرای الزامات، گواهینامه درخواستی صادر گردد.

بسیاری از مراجع صدور، گواهینامه‌های ایزو را بدون ممیزی نیز صادر میکنند. البته سطح سخت‌گیری کارفرما در انتخاب مرجع صدور و نحوه پیاده‌سازی اثرگذار است. برخی کارفرماها، پیمانکار را ملزم به پیاده‌سازی گواهینامه HSE میکنند. در این صورت باید این سیستم در سازمان پیاده‌سازی شود و شواهد و سوابق به کارفرما ارائه گردد. در ادامه شرحی از این مراحل را به‌صورت مختصر عنوان می‌کنیم:

مرحله اول

در مرحله اول سازمان‌ها می‌بایست با مراکز مشاوره و اجراکننده استاندارد HSE تماس گرفته و درخواست مشاوره حضوری یا تلفنی در خصوص اخذ گواهینامه ایزو را داشته باشند. در جلسه مشاوره، سازمان درخواست‌کننده باید از نحوه اجرای استاندارد HSE، زمان اجرا، هزینه، نام و اعتبار CB (کمپانی صادرکننده گواهینامه HSE) اطلاعات لازم را کسب کند.

مرحله دوم

در این مرحله اگر سازمان درخواست‌کننده مایل به پیاده‌سازی استاندارد HSE باشد باید فرم مخصوص دریافت خدمات پیاده‌سازی را تکمیل نماید. (این فرم شامل نام سازمان درخواست‌کننده، حیطه فعالیت این سازمان، نام مدیریت و آدرس دفتر مرکزی و یا کارخانه است)

مرحله سوم

پس از ارسال فرم از طرف شرکت درخواست‌کننده و تأیید آن توسط شرکت مشاوره، می‌بایست قرارداد و فاکتور برای سازمان درخواست‌کننده ارسال شود.

مرحله چهارم

در صورت درخواست مشاوره و پیاده‌سازی حضوری، بعد از امضای قرارداد و با هماهنگی قبلی، مشاورین جهت اجرای گواهینامه HSE در مجموعه متقاضی حاضر می‌شوند. مشاورین باید بندهای سیستم HSE-MS را در سازمان اجرایی و بعد از آن خط‌مشی استاندارد را تهیه و تدوین نمایند.

مشاورین باید تمامی فرایند‌ها و ساختار سازمان را بررسی کرده و در صورت نیاز اصلاحات لازم را انجام دهند؛ همچنین باید با کمک مدیریت سازمان درخواست‌کننده شرح وظایف کارکنان را مشخص نموده و در صورت نیاز، دوره‌های آموزشی برای کارکنان سازمان برگزار گردد. در ادامه مشاور، مستند‌سازی سازمان را انجام داده و آن را برای انجام ممیزی توسط سر ممیزان شرکت‌های گواهی‌دهنده ایزو آماده می‌کند.

البته این مرحله باتوجه‌به اهمیت محصولات و حیطه فعالیت شرکت می‌تواند به‌صورت ساده‌تر یا سخت‌گیرانه اجرا شود.

مرحله پنجم

بعد از انجام ممیزی نهایی توسط ممیزین شرکت صادر‌کننده ایزو و موفقیت سازمان درخواست‌کننده در این ممیزی، اقدامات لازم برای ثبت و صدور گواهینامه HSE توسط CB انجام می‌گیرد.

گواهینامه HSE نظام واحدی است که صنایع برای یکپارچه کردن و رسیدن به دید منطقی و فراگیر در زمینه ایمنی، بهداشت و محیط‌زیست برای مدیریت این بخش پیشنهاد نمودند. در برخی صنایع «کنترل کیفیت» نیز به این مجموعه اضافه گردیده و به عبارتی ساده‌تر این استاندارد، روندی مدیریتی برای پوشش‌دادن نقاط ضعف ایمنی و بهداشتی یک مجموعه صنعتی خواهد بود.

کاربرد HSE-MS

در حال حاضر کلیه پیمانکاران به‌ویژه پیمانکاران حوزه نفت و گاز ملزم به دریافت این گواهینامه جهت شرکت در مناقصات هستند و در هر مناقصه ارائه گواهینامه HSE-MS ، نظام‌نامه و HSE Plan الزامی است.

سایر پیمانکاران در حوزه‌های ساخت‌وساز و … نیز ملزم به دریافت ایمنی صلاحیت شغلی پیمانکاران تحت نظارت وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی شده‌اند که این موضوع نیز بخشی از این استاندارد محسوب می‌گردد.

ارزش ذاتی موجود در گواهینامه HSE

به‌خوبی مشخص شده است که سرمایه‌گذاری در راستای اهداف گواهینامه HSE منجر به سود سهام زیادی برای شرکت‌ها می‌شود. بااین‌وجود، درحالی‌که مزایای صرفه‌جویی در هزینه ممکن است انگیزه اصلی اجرای برنامه‌های مدیریت HSE را نشان دهد، چندین فواید دیگر وجود دارد که می‌توانند در نتیجه تمرکز سازمانی بر ایمنی و بهداشت محیط کار آشکار شوند.

چرا گواهینامه HSE باید اخذ شود؟

امروزه اخذ ایزو برای اکثر مجموعه‌ها و شرکت در مناقصات الزامی شده. برخی از دلایل این الزام را در ادامه مرور می‌کنیم:

• جلوگیری از بروز حادثه
• هماهنگی تمام جنبه‌های بهداشت و ایمنی پروژه
• اهمیت مطابقت با تمام مقررات و الزامات ساخت‌وساز مربوط به HSE
• اطمینان از سلامت و ایمنی کارگران، کاهش خطرات احتمالی و بهبود بهره‌وری
• توصیه‌های تخصصی و ایمن برای ایجاد یک فرهنگ ایمنی در درازمدت

مزایای اخذ HSE

از مزایای طراحی و پیاده‌سازی سیستم مدیریت ایمنی، بهداشت و محیط‌زیست می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• کاهش حوادث در محیط‌های کاری
• کاهش عواقب بلندمدت در زندگی کارکنان به‌واسطه کاهش صدمات جانی و نقص‌عضو
• افزایش تولید و خدمات مطمئن
• افزایش انگیزه کارکنان به دلیل کار در یک محیط ایمن و ایده‌آل
• شناسایی و ارزیابی خطراتی که در محیط وجود دارد اما دیده نمی‌شود
• کاهش ضایعات
• کاهش آلودگی‌های زیست‌محیطی شامل آلودگی آب، خاک و هوا
• نگهداری منابع طبیعی برای نسل‌های آینده
• مدیریت صحیح پسماندها
• کاهش بیماری‌ها و امراض از طریق حفظ محیط‌زیست

افزایش شهرت سازمانی به کمک HSE

شرکت‌ها با ایمنی فعال و مدیریت سلامت، غالباً به‌عنوان «مکان‌های بهتری برای کار» معرفی و به برند معتبری تبدیل می‌شوند. این امر به طور خاص قابل‌توجه است؛ زیرا شهرت یک شرکت، ارزش قابل‌توجهی در ایجاد سرمایه‌گذاری و افزایش اعتبار دارد.

به‌عنوان‌مثال، یک شرکت یا سازمان با تبدیل‌شدن به اولین انتخاب مشتریان، سرمایه‌گذاران، تأمین‌کنندگان و کارمندان، از یک شهرت مطلوب بهره‌مند می‌شود. رضایت مشتریان بخشی از ارزش برند را ایجاد می‌کند که وفاداری را تقویت کرده، فروش مکرر را ترغیب می‌کند و باعث افزایش درآمد می‌شود؛ ضمن اینکه ظرفیت رقابتی شرکت را نیز افزایش می‌دهد.

به‌طورکلی، یک محل کار ایمن و سالم از دارایی‌های جامعه است و ضمن حفظ، تقویت و ارزش نام تجاری، اعتبار یک شرکت را نیز نشان می‌دهد. این اعتبار در طولانی‌مدت، پتانسیل حفظ و جذب مشتری‌ را افزایش می‌دهد.

گواهینامه HSE برای اشخاص حقیقی

اشخاص حقیقی نیز می‌توانند اقدام به اخذ گواهینامه HSE بین‌المللی نمایند. معمولاً حضور در دوره‌های مربوط به گواهینامه HSE که توسط آموزشگاه‌های تأیید شده برگزار می‌گردد ضرورت ندارد؛ اما در صورت اخذ دوره‌های مجازی نیز باید در آزمون شرکت کنید. توجه کنید که نهادهایی صدور گواهینامه HSE بین‌المللی باید توسط انجمن اعتبار دهنده IAF یا ASCB تأیید شده باشند.

تفاوت گواهینامه HSE و پکیج IMS

گواهینامه IMS ماهیتاٌ وجود ندارد و منظور از IMS ترکیبی از سه گواهینامه ایزو ۹۰۰۱، ایزو ۱۴۰۰۱ و ایزو ۴۵۰۰۱ است. در واقع اخذ سیستم مدیریت یکپارچه IMS به معنای طراحی و پیاده‌سازی این سه استاندارد است. اما گواهینامه HSE-MS یک مدل ترکیبی از مفاهیم دو استاندارد ایزو ۱۴۰۰۱ و ایزو ۴۵۰۰۱ است. درواقع می‌توان گفت گواهینامه HSE زیرمجموعه‌ای از پکیج IMS است.

انواع گواهینامه HSE

گواهینامه HSE بین‌المللی

گواهینامه HSE بین‌المللی درواقع استانداردی در حوزه مدیریت ایمنی و محیط‌زیست است که توسط CB یا همان مراجع صدور گواهینامه ایزو صادر می‌گردد. این گواهینامه به‌صورت یک استاندارد اجباری در حوزه ایمنی درآمده است و سازمان‌هایی که در حوزه پیمانکاری و تولیدی فعالیت دارند برای اخذ آن الزام دارند.

گواهینامه HSE اداره کار

نوع دیگری از گواهینامه HSE وجود دارد که صدور آن را اداره کار انجام می‌دهد. این مدرک اصطلاحاً تحت عنوان HSE شناخته می‌شود؛ ولی در واقع صلاحیت ایمنی پیمانکاران است. در روال دریافت این گواهینامه سازمان موردنظر حتماً باید رتبه یا مجوز و سایر مدارک الزامی خود را ارائه کند و در دوره‌های آموزشی ایمنی که توسط خود اداره کار برگزار می‌گردد شرکت کند.

تفاوت دو نوع HSE

در بررسی مراحل دریافت گواهینامه HSE به این نکته باید توجه کنید که این دو مدرک کاملاً متفاوت هستند. صلاحیت ایمنی پیمانکاران فقط مسائل ایمنی در پروژه را بررسی می‌کند و مسائل زیست‌محیطی را پوشش نمی‌دهد. درصورتی‌که در HSE بین‌المللی، هم مسائل ایمنی و هم زیست‌محیطی را بررسی می‌کنیم.

سلسله‌مراتب مدیریت ریسک HSE

 حذف

منظور از حذف، حذف ریسک‌های موجود در سازمان و پروژه است. حذف کامل ریسک‌ها اغلب امکان‌پذیر نیست، اما زمانی که به طور کامل حذف شوند تأثیر قابل‌توجهی بر بهره‌وری سازمان خواهند داشت.

جایگزین‌کردن

زمانی می‌گویند تعویض انجام شده که اجزای پرخطر سیستم را با نوع کم‌خطر جایگزین کنیم.

جداسازی

جداسازی شامل منتقل کردن خطرات به مکانی دورتر یا محدود به سایر بخش‌های عملیاتی است.

 کنترل‌های مهندسی

بخش کنترل مهندسی مانند سیستم PM یا تعمیر، نگهداری و سایر اقدامات کنترل مهندسی می‌شود.

 کنترل‌های قانون اداری

این بخش شامل بازرسی، بازدید، سیاست‌ها، رویه‌ها، دستورالعمل‌های عملیاتی، آموزش و مکانیسم‌های تشویقی (پاداش و مجازات) می‌شود.

تجهیزات حفاظت شخصی (PPE)

استفاده از PPE جدیدترین راه برای کنترل خطراتی است که افراد در معرض آن قرار دارند.

تمرکز در آموزش؛ اقدامی موثر در راستای اهداف HSE

درحالی‌که بسیاری از سازمان‌ها آموخته‌اند که سرمایه‌گذاری روی شیوه‌های گواهینامه HSE یکی از بهترین راه‌ها برای محافظت از کارگران و بهبود نتایج است، برخی دیگر هنوز هم توانایی‌های کامل این استاندارد را درک نکرده‌اند. نکته اصلی برای دستیابی به این اهداف، تمرکز بر آموزش برای پیشگیری، کاهش و ازبین‌بردن آسیب‌های کارمندان، بیماری‌ها و تلفات است.

بسیاری از استانداردهای منتشر شده توسط سازمان ایمنى و بهداشت شغلى (OSHA)، صریحاً کارفرمایان را ملزم به آموزش کارگران خود در جنبه‌های ایمنی و بهداشتی شغلی خود می‌کند. این الزامات بیان می‌کند که آموزش، بخشی اساسی در برنامه ایمنی و بهداشت کارفرمایان است. یافته‌ها حاکی از این نتایج است که آموزش می‌تواند به شرکت‌ها در دستیابی به اهدافی مانند آگاهی از خطر و کاهش آن کمک نماید.

مقالات مرتبط

برای آشنایی بیشتر با مبحث HSE پیشنهاد می‌کنیم مقالات زیر را نیز مطالعه کنید:

نحوه تنظیم و نگارش HSE PLAN (دانلود نمونه HSE PLAN – اچ‌اس‌ای پلن)

گواهینامه صلاحیت ایمنی پیمانکاری چیست و چه تفاوتی با HSE دارد؟

مشاوره پیاده‌سازی گواهینامه HSE-MS – مدیریت ایمنی، بهداشت و محیط‌‌زیست.

HSE آمارهای مربوط به حوادث محل کار در سال ۲۰۲۰ و ۲۰۲۱ را منتشر کرد.

آمار جدید بهداشت و ایمنی HSE تأثیر ویروس کرونا بر سلامت کارکنان را نشان می‌دهد.

جمع‌بندی

به‌طورکلی گواهینامه HSE را به‌عنوان قسمتی از نظام مدیریتی کل در سازمان و شرکت‌ها معرفی می‌کنند که با اهدافی نظیر: توسعه، اعمال، دستیابی، بررسی و حفظ خط‌مشی ایمنی‌های سازمانی و نیز بهداشت و محیط‌زیست آن فعالیت می‌کند.

در واقع هدف از صدور و اجرای این گواهینامه این است که سازمان‌ها، با ارائه یک شیوه هدفمند بر پایه استانداردهای لازم، اطمینان کافی را در کارکنان خود به وجود آورد که هیچ‌گونه خطری از نظر ایمنی، بهداشت و محیط‌زیست آن‌ها را تهدید نخواهد کرد.

اخذ HSE – صدور HSE – دریافت HSE

جهت اخذ HSE (دریافت HSE – صدور HSE) می‌توانید از طریق ایزوسیستم اقدام نمایید. ایزوسیستم برترین مرکز اخذ گواهینامه HSE در کشور با مجوز رسمی سازمان صنعت، معدن و تجارت است.

برای اخذ ایزو از طریق صفحه دریافت ایزو درخواست خود را به صورت سریع ثبت کنید. برای کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید از طریق شماره‌های ۳۳۴۴۴۸۱۴-۰۲۳ و ۳۳۴۴۴۸۱۳-۰۲۳ با ما در تماس باشید یا از طریق تکمیل فرم اخذ ایزو کارشناسان ما با شما تماس خواهند گرفت.

این مقاله به صورت اختصاصی توسط تیم فنی ایزوسیستم آماده شده است، هرگونه بهره برداری بدون ذکر نام و آدرس منبع شرعا و قانونا ممنوع می باشد.