نمودار فرایند جریان یا FPC چیست؟

نمودار فرایند جریان یا FPC چیست؟

نمودار فرایند جریان یا FPC، نموداری است که مراحل متوالی یک فرایند و تصمیمات مورد‌نیاز برای انجام آن را نشان می‌دهد. FPC یا Flow Process Chart در هر مرحله با یک شکل نشان داده شده است. این اشکال توسط خطوط و فلش‌ها به هم متصل می‌شوند تا حرکت و جهت فرایند را نشان دهند.

نمودار فرایند جریان یا FPC چگونگی فرایند را تجزیه‌وتحلیل می‌کند و جریان کار را به ساده‌ترین زبان برای ما بیان می‌کند. این نمودار اطلاعات را گردآوری و تجزیه‌وتحلیل می‌کند و بهترین روش برای انجام کار را بیان می‌کند. ساز‌وکار نمودار فرایند جریان شبیه به نمودار فرایند عملیات OPC است.

نمودار FPC چیست؟

نمودار FPC یک نمودار بصری است که به راحتی قابل فهم است. در این نمودار، گره‌ها به معنای موجودیت‌ها یا اشیاء مختلف در داده‌ها هستند و یال‌ها نشان‌دهنده رابطه و ارتباط بین این موجودیت‌ها می‌باشند. این نمودار با استفاده از قوانین فیزیکی، گره‌ها را به یکدیگر جذب می‌کند و به نحوی که نیروی جاذبه بین گره‌ها بیشینه شود، آن‌ها را مکان‌گذاری می‌کند.

تاریخچه

این نوع نمودار ریشه در دهه ۱۹۲۰ دارد. در سال ۱۹۲۱، مهندس صنایع و کارشناس کارایی فرانک گیلبرت، “نمودار فرایند جریان” را به انجمن مهندسین مکانیک آمریکا (ASME) معرفی کرد. طی چند دهه بعد، این مفهوم در مهندسی صنایع، تولید و حتی تجارت، به شکل نمودارهای فرایند کسب‌وکار و پردازش اطلاعات گسترش یافت.

تفاوت OPC و FPC

در نمودار فرایند جریان علاوه بر عملیات و بازرسی سه بخش دیگر شامل: حمل ونقل، انبار و تاخیرات نیز وجود دارد.

• انبار: انبار محل مشخصی برای نگهداری قطعات و کالاها است و خروج محصولات از آن نیازمند مجوز است. انبار را در نمودار باعلامت مثلث نشان می‌دهیم.
• تاخیرات: هنگامی‌که انجام عملیات و بازرسی بعدی برنامه‌ریزی شده به‌ صورت فوری میسر نباشد تاخیر را داریم. تاخیر را با علامت D نشان میدهیم.
• حمل‌ونقل: جابجایی قطعات و کالاها طبق برنامه را حمل‌ونقل گویند؛ با این شرط که‌ جزء عملیات یا بازرسی نباشد. حمل‌ونقل را با فلش نشان می‌دهیم.

در واقع نمودارهای OPC و FPC چگونگی فرایند را تجزیه‌وتحلیل می‌کنند. به این ترتیب که اطلاعات را گردآوری می‌کنند. سپس آن‌ها را طبقه‌بندی و تجزیه‌وتحلیل کرده و بهترین روش برای انجام کار را بیان می‌کنند.

دلایل کاربرد نمودار فرایند جریان

هنگام مشاهده یک فرایند فیزیکی، برای ثبت اقدامات در حین وقوع و در نتیجه به دست آوردن یک توصیف دقیق از فرایند از FPC استفاده می‌کنیم. همچنین آن را هنگام تجزیه‌وتحلیل مراحل یک فرایند، برای کمک به شناسایی و حذف ضایعات به کار می‌بریم؛ بنابراین ابزاری برای برنامه‌ریزی کارایی است.

انواع نمودار فرایند جریان

انواع فلوچارت رایج عبارتند از:

• نمودار PERT
• نمودار جریان کار
• نمودار شنا
• نمودار جریان داده (DFD)
• نمودار فرایند جریان (PFD)
• مدل و نماد فرایند کسب‌وکار (BPMN 2.0)
• فلوچارت زبان مشخصات و توضیحات (SDL)
• نمودار جریان زنجیره فرایند مبتنی بر رویداد (EPC)

 ۴ نوع اصلی نمودار فرایند جریان

این چهار فلوچارت رایج برای توصیف فرایندهای تجاری، تولیدی یا اداری، نحوه عملکرد یک سازمان یا نحوه همکاری بخش‌های مختلف با یکدیگر عالی هستند.

• نجریان فرایند یا نمودار جریان ارتباطات
• گردش کار
• جریان شنا
• جریان داده

روش طراحی نمودار فرایند جریان یا FPC

برای طراحی یک نمودار فرایند جریان  یا FPC باید مراحل زیر را طی کنید:

• مشکل را شناسایی کنید.
• تمام فعالیت‌هایی که درگیر خواهند شد را شناسایی کنید.
• مرزها را مشخص کنید.
• مراحل را تعیین کنید.
• نمادهای اصلی فلوچارت را رسم کنید.
• نمودار فرایند جریان را نهایی کنید.

اهداف FPC

نمودار فرایند جریان یا FPC چندین هدف را دنبال می‌کند:

• مستندسازی فرایندی برای درک بهتر، کنترل کیفیت و آموزش کارکنان.
• استاندارد کردن یک فرایند برای کارایی بهینه و تکرارپذیری.
• مطالعه فرایندی برای کارایی و بهبود.
• نشان‌دادن گام‌های غیر‌ضروری، تنگناها و سایر ناکارامدی‌ها.
• مدل‌سازی یک فرایند بهتر یا ایجاد یک فرایند کاملاً جدید.
• برقراری ارتباط با نمودارهایی مرتبط با نقش‌های مختلف در سازمان یا خارج از آن.

کاربردهای نمودار فرایند جریان یا FPC

نمودار FPC در بسیاری از صنایع و حوزه‌ها کاربرد دارد. به عنوان مثال، در علوم اجتماعی می‌توان از نمودار FPC برای نمایش روابط اجتماعی، شبکه‌های ارتباطی و جریان اطلاعات استفاده کرد. در حوزه علوم داده، نمودار FPC می‌تواند به شناسایی الگوها و ارتباطات موجود در داده‌ها کمک کند. همچنین، در حوزه برنامه‌ریزی شهری، می‌توان از این نمودار برای نمایش ارتباط بین مکان‌ها، جریان ترافیک و مسیرهای ارتباطی استفاده نمود. این نمودار کاربردهای زیادی در راستای استانداردسازی فرایندها و تسریع روند کار دارد. به عنوان مثال در مواقع زیر از این نمودار استفاده می‌کنیم:

• توسعه و درک چگونگی انجام فرایند
• مطالعه فرایندی به منظور بهبود روند
• برقراری ارتباط با دیگران در راستای چگونگی انجام فرایند
• مستندسازی فرایند
• برنامه‌ریزی پروژه

مزایا و معایب نمودار  FPC

نمودار FPC دارای مزایا و معایبی است. از مزایای این نمودار می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• سادگی در فهم و تفسیر: نمودار FPC به راحتی قابل فهم است و کاربران می‌توانند به سادگی روابط بین داده‌ها را درک کنند.
• شناسایی الگوها: با استفاده از نمودار FPC، می‌توان الگوها و روابط موجود در داده‌ها را شناسایی کرد.
• تجزیه و تحلیل داده‌های بزرگ: نمودار FPC قابلیت تجزیه و تحلیل داده‌های بزرگ را داراست و به کاربران کمک می‌کند تا درک بهتری از داده‌های خود پیدا کنند.

اما نمودار FPC همچنین معایبی نیز دارد:

• پیچیدگی در داده‌های بزرگ: در صورتی که داده‌ها بسیار بزرگ باشند، ممکن است نمودار FPC پیچیده شود و دشواری در تفسیر آن ایجاد شود.
• وابستگی به تفسیر کاربر: تفسیر نمودار FPC به عهده کاربر است و ممکن است دو کاربر مختلف نتایج متفاوتی را از یک نمودار مشابه بگیرند.

چگونگی ساخت و استفاده از نمودار فرایند جریان

نمودار فرایند جریان یک نمایش گرافیکی از فرایند است. این نموداری است که گردش کار مورد‌نیاز برای تکمیل یک هدف یا مجموعه‌ای از وظایف را با کمک نمادها، خطوط و اشکال نشان می‌دهد. فلوچارت‌ها برای مطالعه، بهبود و ارتباط فرایندها در زمینه‌های مختلف استفاده می‌شوند. برای ساخت نمودار  فرایند جریان باید مراحل زیر را دنبال کنید:

1. جمع‌آوری داده‌ها: ابتدا باید داده‌های مورد نیاز را جمع‌آوری کنید. این داده‌ها می‌توانند از منابع مختلفی مانند پایگاه‌های داده، فایل‌های CSV یا اسناد متنی دریافت شوند.
2. پیش‌پردازش داده‌ها: در این مرحله، داده‌ها را پیش‌پردازش کنید. این شامل تمیز کردن داده‌ها، حذف داده‌های تکراری یا ناقص و استخراج ویژگی‌های مورد نیاز می‌شود.
3. ساخت نمودار: با استفاده از یک ابزار نمودارسازی، نمودار FPC را ایجاد کنید. برای ساختن این نمودار، باید موقعیت اولیه گره‌ها را تعیین کنید و سپس با تعمیم قوانین فیزیکی، نمودار را به صورت تعاملی ترسیم کنید.
4. تفسیر نمودار: پس از ایجاد نمودار، باید آن را تفسیر کنید. با مشاهده الگوها و روابط موجود در نمودار، می‌توانید به نتایج و الگوهای مهم در داده‌ها دست پیدا کنید.

تفاوت نمودار فرایند جریان با سایر نمودارها

نمودار فرایند جریان از دیگر نمودارها متمایز است. به عنوان مثال، نمودار شبکه فقط روابط بین عناصر را نشان می‌دهد، در حالی که FPC  علاوه بر روابط، نیروی جاذبه بین گره‌ها را نیز نمایش می‌دهد. این ویژگی باعث می‌شود که نمودار FPC از لحاظ بصری نسبت به سایر نمودارها قابل فهم‌تر باشد.

نکاتی برای بهینه‌سازی استفاده از نمودار  FPC

برای بهره‌برداری بهینه از FPC، می‌توانید راهکارهای زیر را در نظر بگیرید:

• با استفاده از رنگ‌ها و آیکون‌ها، می‌توانید بخش‌های مختلف نمودار را متمایز کرده و اطلاعات بیشتری را منتقل کنید.
• با تنظیم پارامترهای مختلف نمودار مانند قدرت نیروی جاذبه، مقیاس گره‌ها و ضخامت یال‌ها، می‌توانید نمودار را نسبت به نیازهای خود منعطف کنید.
• امکانات تعاملی نمودار FPC امکان مشاهده بهتری از جزئیات نمودار را فراهم می‌کنند.

جمع‌بندی

نمودار فرایند جریان یکی از ابزارهای کارآمد در حوزه تجزیه‌وتحلیل داده‌ها است. این نمودار با استفاده از نقاط و خطوط، ارتباطات بین داده‌ها را نشان می‌دهد و به کاربران کمک می‌کند تا الگوها و روابط مختلف را در بین داده‌ها شناسایی کنند.

نمودار FPC یک ابزار قدرتمند در تجزیه‌وتحلیل داده‌هاست. با استفاده از این نمودار، می‌توانید روابط و الگوهای مختلف را در داده‌ها شناسایی کنید و بهترین تصمیمات را بگیرید. با رعایت نکات بهینه‌سازی و استفاده از روش‌های تفسیر، می‌توانید به نتایج مفیدی از این نمودار دست پیدا کنید.

اخذ گواهینامه ایزو معتبر

ایزو سیستم با همکاری برترین مراجع صدور (CB) اقدام به صدور گواهینامه های بین المللی ایزو (ISO)  برای شرکت ها، سازمان ها و سایر مراکز تجاری و غیرتجاری می نماید. ایزوسیستم برترین مرکز اخذ ایزو با مجوز رسمی سازمان صنعت، معدن و تجارت در رتبه یک شرکت‌های مشاور مدیریت و واحد برتر فنی و مهندسی در کل کشور قرار دارد.

برای اخذ ایزو می‌توانید از طریق صفحه دریافت ایزو درخواست خود را به صورت سریع ثبت کنید. برای کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید از طریق شماره‌های ۳۳۴۴۴۸۱۴-۰۲۳ و ۳۳۴۴۴۸۱۳-۰۲۳ با ما در تماس باشید یا از طریق تکمیل فرم اخذ ایزو کارشناسان ما با شما تماس خواهند گرفت.

این مقاله به صورت اختصاصی توسط تیم فنی ایزوسیستم آماده شده است، هرگونه بهره برداری بدون ذکر نام و آدرس منبع شرعا و قانونا ممنوع می باشد.