ایزو ۹۰۰۲ و ایزو ۹۰۰۳: آیا ایزو ۹۰۰۱ جایگزینی مناسب است؟
در طول سالیان، نسخههای مختلفی از استاندارد ایزو ۹۰۰۱ مانند ایزو ۹۰۰۰، ایزو ۹۰۰۲ و ایزو ۹۰۰۳ وجود داشته است. با این حال، در سال ۲۰۰۰ تصمیمی گرفته شد که همه اینها را با یک سیستم بوروکراتیک کمتر جایگزین کند که قادر به نظارت بر وظایف و فعالیتها باشد، کیفیت را از بالا به پایین در سیستم تجاری تعبیه کند و از رضایت مشتری برای ایجاد بهبود استفاده کند.
در این مقاله، نسخههای حذف شده از خانواده استانداردهای ۹۰۰۰ و اینکه آیا ISO 9001: 2015 واقعاً سیستم مدیریت کیفیت برتر است را بررسی خواهیم کرد.
خانواده ایزو ۹۰۰۰
خانواده استانداردهای ISO 9000 برای اولین بار در سال ۱۹۸۷ بر اساس استاندارد بریتانیا معروف به BS 5750 که در سال ۱۹۷۹ ایجاد شد منتشر شد. هدف خانواده استانداردهای ایزو ارائه الزامات سازمانها برای ساخت یک سیستم مدیریت کیفیت (QMS) بود. برای طیف وسیعی از فعالیتهای تجاری مختلف ایده این بود که یک کسب و کار از بین سه مدل، نسخه استاندارد را که مناسبترین است انتخاب کند و درنهایت گواهینامه را اخذ نماید.
ایزو ۹۰۰۱:۱۹۸۷
زمانی که ایزو ۹۰۰۱ برای اولینبار در سال ۱۹۸۷ منتشر شد، بر بازرسیهای نهایی تمرکز داشت و برای استفاده توسط سازمانهایی در نظر گرفته شد که در طراحی، توسعه، تولید، نصب و خدمات درگیر بودند. با گذشت زمان مشخص شد که ISO 9001: 1987 بسیار تحت تأثیر استانداردهای دفاعی موجود ایالات متحده و سایر استانداردهای دفاعی (“MIL SPECS”) قرار داشت و در سال ۱۹۹۴ بازنگری شد. نسخه ۱۹۹۴ استاندارد برای تأکید بر تضمین کیفیت از طریق اقدامات پیشگیرانه، به جای بازرسی محصول نهایی اقتباس شد.
ایزو ۹۰۰۲:۱۹۸۷
زمانی که ایزو ۹۰۰۲ برای اولینبار در سال ۱۹۸۷ منتشر شد، بهطور خاص برای سازمانهایی طراحی شد که در تولید، نصب و خدمات درگیر بودند. این استاندارد در واقع از همه نظر با استاندارد ایزو ۹۰۰۱ یکسان بود، به جز یک مورد. ایزو ۹۰۰۲ فقط برای تولیدکنندگانی استفاده میشد که محصولات خود را طراحی و توسعه نمیدهند. دلیلش این است که استاندارد هیچگونه الزامات کنترل طراحی را شامل نمیشود. در نتیجه، این استاندارد برای شرکتهایی که طرح های دیگران را تولید میکردند بسیار مفید بود. به عنوان مثال ممکن است یکی از شرکتهایی مانند فاکسکان یا پگاترون باشد که به نمایندگی از اپل آیفون تولید میکند. این تولیدکنندگان محصولاتی را که میسازند طراحی نکردهاند؛ بلکه توسط اپل طراحی شدهاند. بنابراین ISO 9002 ممکن است در آن زمان انتخاب خوبی برای آن تولیدکنندگان شخص ثالث باشد.
ایزو ۹۰۰۳:۱۹۸۷
به طور خاص، استاندارد ایزو ۹۰۰۳:۱۹۸۷ شامل کنترل طراحی، کنترل فرآیند، خرید یا خدمات نمیشود. در عوض، بر بازرسی و آزمایش با هدف حصول اطمینان از اینکه محصولات و خدمات الزامات مشخص شده را برآورده میکنند متمرکز شده است. سازمانها معمولاً باید اطمینان حاصل کنند که محصولاتی که خریداری میکنند و دوباره میفروشند، انتظارات مشتریانشان را برآورده میکنند.
پس چرا ایزو ۹۰۰۱ جایگزین ایزو ۹۰۰۲ و ایزو ۹۰۰۳ شد؟
در سال ۲۰۰۰، بازنگری اساسی در خانواده ISO 9000 انجام شد. سه نسخه از استاندارد در یک استاندارد واحد به نام ISO 9001 2000 ادغام شدند.
این استاندارد ISO 9001: 2000 دارای مفاهیم جدیدی از جمله رویکرد شناخته شده مبتنی بر فرآیند بود. مدیریت ارشد دیگر نیاز به مشارکت داشت، به طوری که کیفیت در مدل کسب و کار جاری بود. معیارهای عملکرد نیز همراه با بهبود مستمر و رضایت مشتری معرفی شدند.
علاوه بر تغییر رویکرد، برای اولینبار در تاریخچه ایزو ۹۰۰۰، کسب و کارهای خانوادگی مجاز به حذف بخشهای انتخابی از الزامات استاندارد شدند. این امر آن را به روی مجموعه وسیعتری از فعالیتهای تجاری باز کرد و نیاز به وجود نسخههای متعدد استاندارد را از بین برد و ایزو ۹۰۰۲ و ایزو ۹۰۰۳ را منسوخ کرد.
برای شرکت هایی که قبلا گواهینامه ایزو ۹۰۰۲ یا ۹۰۰۳ داشتند، صدور گواهینامه ایزو ۹۰۰۱ بهمعنای از دستدادن یک سیستم هدفمند نبود، بلکه به معنای بهدست آوردن سیستمی بود که نسبت به نیازهای کسب و کار آنها انعطاف پذیرتر بود و مزایای بسیار بیشتری نسبت به قبل ارائه میکرد.
چه اتفاقی افتاد که ISO 9001:2000 با ISO 9001:2008 جایگزین شد؟
در سال ۲۰۰۸ استاندارد ایزو ۹۰۰۱ تحت یکی از کوچکترین بازنگریهای زمان خود قرار گرفت و در واقع هیچ الزام جدیدی اضافه نشد. در عوض، هدف از بازنگری، ارائهی شفافیت بیشتر در بخشهای استاندارد موجود بود. در مجموع ۱۶ بند برای این منظور تغییر کرد.
آیا برای بازنگری ISO 9001: 2015 هم همینطور بود؟
پاسخ به این سوال منفی است؛ چراکه اینبار تغییری بسیار بزرگ رخ داد. قابل توجهترین تغییر در این نسخه از استاندارد ساختار بود. این استاندارد ساختاری جدید و سطح بالا (HLS) که به نام «ساختار Annex SL » نیز شناخته میشد، اتخاذ کرد. این ساختار جدید، ادغام چندین سیستم مدیریت را بدون اتکا به استفاده از PAS 99 آسانتر کرد. افزونبراین، ساختار یادشده الزامات رایج را که یکسوم متن را تشکیل میدهند، در استانداردهای مختلف، از جمله ایزو ۱۴۰۰۱ و ایزو ۲۷۰۰۱ همسو میکند.
اخذ گواهینامه ایزو معتبر
برای کسب اطلاعات بیشتر دربارهی انواع گواهینامه ایزو و همچنین اخذ گواهینامه ایزو ۹۰۰۱ میتوانید از طریق شمارههای ۳۳۴۴۴۸۱۴-۰۲۳ و ۳۳۴۴۴۸۱۳-۰۲۳ با ما در تماس باشید یا از طریق تکمیل فرم اخذ ایزو کارشناسان ما با شما تماس خواهند گرفت.
