برنامه ریزی سناریو چیست؟ تعریف، فرایند و نمونه برنامه ریزی سناریو
برنامه ریزی سناریو چیست؟ برنامه‌ریزی سناریو عبارت است از ایجاد فرضیاتی در مورد اینکه آینده چگونه خواهد بود و چگونه محیط کسب‌وکار شما در پرتو آن آینده در طول زمان تغییر خواهد کرد. ایجاد مجموعه‌ای از مفروضات، احتمالاً بهترین کاری است که می‌توانید برای کمک به هدایت سازمان خود در بلندمدت انجام دهید.
مردم هر روز با اتفاقات مختلفی مواجه می‌شوند. این رویدادها موارد قابل پیش‌بینی و همچنین غیرقابل پیش‌بینی را شامل می‌شود. سازمانها نیز باید با این رویدادها مقابله کنند. برخی رویدادها ممکن است به طور چشمگیری بر مدیریت کوتاه‌مدت و همچنین بلندمدت روزانه سازمان تأثیر بگذارد. بنابراین این اقدام خوبی است که سازمان ها تا حدودی برای رویدادهای آینده آماده باشند.
تعریف برنامه ریزی سناریو
برنامه‌ریزی سناریو چیست؟ بر چشم‌انداز آینده تمرکز دارد و روشی است که با استفاده از آن، سازمانها می‌توانند ایده‌ای از سناریوهای احتمالی آینده و اینکه چگونه این سناریوها احتمال دارد بر اهداف استراتژیک آنها تأثیر بگذارند، شکل دهند.
بااین‌حال، پیش بینی در مورد آینده بسیار دشوار است و به‌همین دلیل سازمانها انواع سناریوهای احتمالی آینده را ایجاد می‌کنند. این اقدام دقیقاً همان چیزی است که برنامه‌ریزی سناریو روی آن تمرکز دارد.
برنامه‌ریزی سناریو سازمانها را قادر می‌سازد تا استراتژی ها، محصولات و خدمات خود را توسعه دهند و در صورت لزوم آنها را در دنیایی که همیشه در حال تغییر است، تطبیق دهند. برنامه‌ریزی سناریو در مورد ایجاد سناریوهای مختلف برای مناظر مختلف آینده است. با استفاده از این سناریوها، سازمان قادر خواهد بود هنگام بروز مشکلات یا تغییرات، تصمیمات بهتری اتخاذ کند. سازمان می‌داند که باید از چه چیزهایی آگاه باشد و کدام تصمیمات به‌نفع او خواهد بود.
برنامه ریزی سناریو: علل
دلایل مختلفی برای تغییرات آینده (غیر قابل پیش بینی) وجود دارد. بیشتر این علل خارجی هستند و باید در عوامل به اصطلاح PESTLE یا DESTEP شامل تغییر جمعیت شناسی، عوامل اقتصادی، اجتماعی محیطی، فناوری، بوم شناسی و تأثیرات سیاسی گنجانده شوند.
عوامل زیادی وجود دارد که باعث می‌شود یک سازمان برنامه‌های استراتژیک و جهت‌گیری خود را تغییر دهد. سازمانها توسط یک بازار پیچیده و پویا با بسیاری از تغییرات محیطی بیرونی احاطه شده‌اند. سازمانها این عوامل را کنترل نمی‌کنند؛ اما می‌توانند آنها را در نظر بگیرند.
برنامه ریزی سناریو ساختاری است
برنامه‌ریزی سناریو به‌معنای انجام پیش‌بینی‌های دقیق نیست؛ بلکه به‌معنای کشف آنچه احتمال دارد در آینده اتفاق بیفتد است. این روش به سازمانها زمان می‌دهد تا در مورد اینکه چگونه می‌توانند در سناریوهای مختلف موفق باشند فکر کنند.
همچنن سازمانها را موظف می‌کند که آینده خود را به شیوه‌ای مؤثر و ساختاریافته در نظر بگیرند. برنامه‌ریزی سناریو بیش‌از‌پیش توسط شرکت‌های کوچک و متوسط که در توسعه چشم‌انداز، مدیریت استراتژیک و تصمیم‌گیری‌های مهم درگیر هستند، استفاده می‌شود.
فرایند برنامه ریزی سناریو چیست؟
برای برنامه‌ریزی سناریوی ساختاریافته، سازمان ها بهتر است برنامه ۸ مرحله ای را در نظر بگیرند. در مرحله مقدماتی تمرکز بر موضوعات و چارچوب‌های زمانی مربوط در نظر گرفته می‌شود. مرحله تجزیه و تحلیل شامل مراحل زیر است:
- مرحله ۱ – تبادل اندیشه از چشم انداز آینده.
- مرحله ۲ – بررسی روندها (در صورت لزوم از یک ناظر روند استفاده کنید).
- مرحله ۳ – انتخاب نیروهای محرک
در مرحله دوم سناریوهایی ایجاد می شود که سه مرحله زیر را تولید می‌کند:
- مرحله ۴ – ساخت یک الگوی سناریو
- مرحله ۵ – توسعه‌ی سناریوها
- مرحله ۶ – ارائه‌ی سناریوها
مرحله آخر مربوط به بازتاب است و دو مرحله زیر را تولید می‌کند:
- مرحله ۷ – ارزیابی سناریوها
- مرحله ۸ – تدوین توصیه‌های سیاست‌گذاری براساس سناریوهای مختلف
نمونه برنامه ریزی سناریو
برای تجارتی که پیاز گل را به سراسر جهان صادر می کند، مهم است که نگاهی به آنچه در پنج سال آینده رخ می دهد بیندازیم.
- سناریو ۱: در مدت ۵ سال آنها فرصتی خواهند داشت تا امپراتوری تجاری خود را با پنج دفتر در آسیا گسترش دهند.
- سناریو ۲: بازار بدون تغییر باقی می ماند و سازمان به تجارت خود ادامه می دهد و عمدتا بر صادرات به ایالات متحده تمرکز می‌کنند.
- سناریو ۳: صادرات به ایالات متحده متوقف شده است و سازمان مجبور به یافتن خروجی‌های جدید است.
سه سناریو
مثال برنامه‌ریزی سناریوی فوق براساس سه سناریو است: یک سناریوی خوش بینانه، یک سناریوی عادی و محتمل که به آن پیش‌بینی نیز گفته می‌شود و یک سناریوی بدبینانه که به‌عنوان بدترین سناریو نیز شناخته می شود.
درواقع صادرکننده پیاز گل مجبور است در هر سه سناریو فکر کند و باید همه نوع تدبیر را در نظر بگیرد. بنابراین، سازمان باید تلاش‌های خود را افزایش دهد و مطمئن شود که کارکنان آنها متمرکز بوده و همه افراد در سازمان مجبور به فکر کردن به گزینه‌های جایگزین هستند.
استراتژی در شرایط عدم‌قطعیت
اگر در مورد آینده اطمینان ندارید، چگونه یک برنامه استراتژیک برای شرکت خود ایجاد می‌کنید؟ این مانند این است که پایه‌های خانه خود را روی زمینی بگذارید که ممکن است در آینده جابه‌جا شود یا تغییر کند.
همه ما قبول داریم که تصمیم‌گیری باید بیشتر بر اساس داده‌ها و تجزیه‌وتحلیل باشد تا شهود و احساسات درونی. اما در اینجا دو مشکل وجود دارد: اول، جمع‌آوری داده‌ها ممکن است دشوار باشد. دوم، داده‌ها به شما در مورد گذشته می‌گویند؛ اما هیچ نشانه‌ای در مورد آینده به شما نمی‌دهند.
بنابراین، چگونه می‌توان داده‌هایی ایجاد کرد که به شما کمک کند پیش‌بینی کنید چه اتفاقی قرار است رخ دهد؟ برنامه‌ریزی سناریو به شما کمک می‌کند آینده را پیش‌بینی کنید و در کوتاه‌مدت و بلندمدت انتخاب‌های بهتری داشته باشید.
نقش برنامه‌ریزی سناریو چیست؟
به‌عنوان‌مثال، کشاورزان از سناریوها برای پیش‌بینی خوب یا بد بودن برداشت بسته به آب‌وهوا استفاده می‌کنند. این به آنها کمک می‌کند تا فروش و سرمایه‌گذاری‌های آینده خود را پیش‌بینی کنند.
نهادهای نظامی در عملیات خود از برنامه‌ریزی سناریو برای مقابله با موقعیت‌های غیرمحتمل استفاده می‌کنند و عواقب هر رویداد را پیش‌بینی می‌کنند. در این صورت، سناریوسازی می‌تواند به معنای تفاوت بین مرگ و زندگی باشد.
برنامه‌ریزی سناریو ممکن است چنین پیامدهای بدی در سازمان شما نداشته باشد، اما اگر این کار را انجام ندهید، خطر افزایش هزینه‌ها، افزایش خطرات و فرصت‌های ازدست‌رفته را دارید.
چگونه می‌توان از برنامه ریزی سناریو استفاده کرد؟
اکنون که می‌دانید سناریو چیست، باید با نحوه استفاده آن نیز آشنا شوید. ایده بسیار ساده است: هدف برنامه‌ریزی سناریو تعریف عدم‌قطعیت‌های حیاتی شما و ایجاد سناریوهای قابل‌قبول به‌منظور بحث در مورد تأثیرات و پاسخ‌هایی است که باید برای هر یک از آنها ارائه شود. اگر از اتفاقاتی که ممکن است بیفتد آگاه باشید، به‌احتمال زیاد با آنچه اتفاق خواهد افتاد مقابله خواهید کرد.
فرایند توسعه سناریو چیست؟
فرایند توسعه سناریو دارای ۴ مرحله حیاتی است. پس از شناسایی نیروهای محرک و عدم‌قطعیت‌های بحرانی برای ماه‌ها یا سال‌های آینده، هدف توسعه ۴ سناریوی متمایز است که به‌احتمال زیاد اتفاق می‌افتد. بهترین راه برای انجام همه این مراحل، سازماندهی کارگاه‌هایی است که در طی آن همه شرکت‌کنندگان با همفکری می‌کنند تا راه‌حل‌های خلاقانه‌ای پیدا کنید.
این چهار سناریو، در مقایسه با انبوهی از سناریوهای احتمالی زیاد نیست، اما باید برای تمرکز روی مسائل اصلی در خطر کافی باشد. فرایند ایجاد سناریو بسیار ساده است. شما باید:
نیروهای محرک خود را شناسایی کنید
برای شروع، باید در مورد تغییرات بزرگ جامعه، اقتصاد، فناوری و سیاست در آینده صحبت کنید و ببینید که چگونه بر شرکت شما تأثیر می‌گذارد.
عدم‌قطعیت‌های مهم خود را شناسایی کنید
هنگامی که نیروهای محرک خود را شناسایی کردید و آن را فهرست کردید، تنها دو مورد را انتخاب کنید (آنهایی که بیشترین تأثیر را بر تجارت شما دارند). به‌عنوان‌مثال، دو مورد از مهم‌ترین عدم‌قطعیت‌ها برای شرکت‌های کشاورزی، قیمت مواد غذایی و تقاضای مصرف‌کننده است.
طیف وسیعی از سناریوهای قابل‌قبول را ایجاد کنید
اکنون هدف این است که نوعی ماتریس را با دو عدم‌قطعیت بحرانی خود به‌عنوان محور تشکیل دهید. بسته به اینکه هر کدام از عدم‌قطعیت‌ها چه جهتی را طی خواهند کرد، اکنون می‌توانید چهار سناریو ممکن برای آینده را ترسیم کنید.
در مورد پیامدها بحث کنید
در مرحله نهایی، شما باید در مورد پیامدها و تأثیرات مختلف هر سناریو بحث کنید و در استراتژی خود تجدیدنظر کنید؛ همچنین مأموریت و اهداف خود را با درنظرگرفتن هر سناریو مشخص کنید.
اخذ گواهینامه ایزو معتبر
برای کسب اطلاعات بیشتر درباره‌ی انواع گواهینامه ایزو، پیاده‌سازی ایزو و همچنین اخذ ایزو می‌توانید از طریق شماره‌های ۳۳۴۴۴۸۱۴-۰۲۳ و ۳۳۴۴۴۸۱۳-۰۲۳ با کارشناسان ما در تماس باشید یا از طریق تکمیل فرم اخذ ایزو کارشناسان ما در کوتاه‌ترین زمان با شما تماس خواهند گرفت.
این مقاله به صورت اختصاصی توسط تیم فنی ایزوسیستم آماده شده است، هرگونه بهره برداری بدون ذکر نام و آدرس منبع شرعا و قانونا ممنوع می باشد.
