پیش نویس متن استاندارد ایزو ۹۰۰۱:۲۰۲۵
پیش نویس متن استاندارد ایزو ۹۰۰۱:۲۰۲۵ را در ۲۶ آوریل ۲۰۲۴ منتشر کردند و تا ۲۱ ژوئن ۲۰۲۴ برای دریافت نظرات باز بود. این پیش‌نویس یک مرحله مهم در فرآیند بازنگری ایزو ۹۰۰۱ است و انتظار می‌رود نسخه نهایی آن را تا پایان سال ۲۰۲۵ منتشر کنند. در این مقاله نگاهی به تغییرات برنامه‌ریزی شده فعلی خواهیم داشت؛ اما تا زمان انتشار نهایی آن به عنوان استاندارد بین‌المللی در اواخر سال ۲۰۲۵، ممکن است تغییرات زیادی صورت گیرد.
فهرست مطالب
پیش‌نویس متن استاندارد چیست؟
پیش‌نویس متن استاندارد یک نسخه اولیه از سند استاندارد است که الزامات، راهنماها یا مشخصات مربوط به یک استاندارد خاص، مانند ایزو ۹۰۰۱:۲۰۲۵ را مشخص می‌کند و قبل از اینکه نهایی و به صورت رسمی منتشر شود، نیاز به بررسی و تأیید دارد. این طرح اولیه امکان دریافت بازخورد و پیشنهادات از طرف ذی‌نفعان را فراهم می‌کند تا اطمینان حاصل کنند که سند نهایی جامع، واضح و قابل اجرا برای هدف مورد نظر است.
وضعیت فعلی استاندارد ایزو ۹۰۰۱:۲۰۲۵
یک استاندارد مانند ISO 9001:2025 مراحل مختلفی را تا زمان انتشار طی می‌کند:
- مرحله پیش از آغاز (PWI – مورد کاری مقدماتی)
- پیشنهاد (NWIP – پیشنهاد مورد کاری جدید)
- تهیه (WD – پیش‌نویس کاری)
- مرحله کمیته (CD – پیش‌نویس کمیته) ⬅️ وضعیت فعلی
- بررسی (DIS – پیش‌نویس استاندارد بین‌المللی)
- تایید (FDIS – پیش‌نویس نهایی استاندارد بین‌المللی)
- انتشار (IS – استاندارد بین‌المللی)
- بازبینی (Review)
- خروج (Withdrawal)
در حال حاضر، پیش‌نویس کمیته (CD) را برای آینده ۹۰۰۱ ISO تهیه کرده‌اند که به طور عمومی در دسترس نیست، اما اطلاعات موثقی درباره آن منتشر شده است. در ادامه تغییرات برنامه‌ریزی شده فعلی در بخش‌های مختلف استاندارد و پیش نویس متن استاندارد ایزو ۹۰۰۱:۲۰۲۵ را بررسی می‌کنیم.
تغییرات بند ۴ ایزو ۹۰۰۱ – زمینه سازمان
نسخه ۲۰۱۵ ایزو ۹۰۰۱ یک اصلاحیه داشت که در آن جنبه «تغییرات اقلیمی» را به استاندارد اضافه کرده بودند. اگر سازمان‌ها قبلاً به ریسک‌های ناشی از تغییرات اقلیمی توجه کرده‌اند، در آپدیت جدید، نیازی به تغییرات بیشتر در سیستم مدیریت کیفیت (QMS) ندارند.
تغییرات بند ۵ ایزو ۹۰۰۱ – رهبری
هنگام خواندن الزامات مربوط به رهبری در ISO 9001، متوجه می‌شوید که موفقیت استاندارد، اغلب بستگی به مدیریت مجموعه دارد. TC 176 (کمیته فنی؛ نویسندگان استاندارد)، به لیست خواسته‌های متعدد رهبری خوب، الزامات دیگری را نیز اضافه کرده است.
✅ رهبران باید تعهد خود را با عمل اخلاقی و ترویج فرهنگ کیفیت نشان دهند.
به نظر می‌رسد که بیان «اهمیت یک سیستم مدیریت کیفیت موثر و اهمیت برآورده کردن الزامات سیستم مدیریت کیفیت» کافی نبوده است. البته این پیوست نیز احتمالا تغییر زیادی ایجاد نخواهد کرد.
تغییرات بند ۶ ایزو ۹۰۰۱ – برنامه‌ریزی
✅ در بخش برنامه‌ریزی، موضوعات «فرصت‌ها» و «ریسک‌ها» باید به صورت متنی از هم جدا شوند.
این اقدام منطقی است، زیرا احتمالاً بیشتر سازمان‌ها به صورت ریسک‌محور عمل می‌کنند و کمتر به فرصت‌ها توجه می‌کنند. در صورتی که، فرصت‌ها همیشه با ریسک‌هایی همراه هستند. همانطور که در تعاریف ISO 9004 قابل مشاهده است:
- فرصت: تاثیر مثبت بر دستیابی به نتیجه مورد نظر. اقدامات برای فرصت‌ها می‌توانند شامل بررسی ریسک‌های مرتبط باشند.
- ریسک: تاثیر ناشی از عدم قطعیت‌ها. انحراف مثبت ناشی از ریسک می‌تواند یک فرصت فراهم کند، هرچند که تمام تاثیرات مثبت یک ریسک به فرصت تبدیل نمی‌شوند.
باید منتظر نسخه نهایی باشیم. شاید انگیزه‌های تازه‌ای برای تغییرات از طریق تمرکز بیشتر بر فرصت‌ها فراهم شود.
✅ اهداف کیفیت باید قابل اندازه‌گیری باشند، اما فقط در صورتی که ممکن باشد.
در عمل، ممکن است برخی سازمان‌ها آنقدر که به نظر می‌رسد ضعیف نباشند و فقط با اهداف کیفی قابل اندازه‌گیری مشکل داشته باشند. با این تغییرات، سازمان‌ها از آزادی بیشتری برای نمایش توانمندی‌های خود برخوردار خواهند شد. کسانی که سیستم اهداف و شاخص‌های خوبی دارند، در این بخش از استاندارد به تغییرات خاصی نیاز ندارند.
تغییرات بند ۷ ایزو ۹۰۰۱ – پشتیبانی
✅ بخش زیرساخت را، با یادداشت‌هایی در مورد استفاده از فناوری تکمیل کرده‌اند.
مثلاً استفاده از فناوری‌های جدید، مانند هوش مصنوعی، متاورس، واقعیت مجازی و چت‌بات‌ها. سازمان‌ها یا با این فناوری‌ها سروکار دارند یا نیازی ندارند. پس این اصلاحیه تغییر زیادی در متن استاندارد ایجاد نخواهد کرد.
✅ بخش محیط فرآیند نیز با یادداشتی مربوط به محیط مناسب با موضوع «فرهنگ» تکمیل کرده‌اند.
در این بخش از پیش نویس متن استاندارد ایزو ۹۰۰۱:۲۰۲۵ باز هم مثال‌های توصیفی آورده شده است و مثلاً کیفیت، رفتار اخلاقی، ایمنی محصول و کارکنان و کیفیت تعادل کار و زندگی را به‌عنوان نمونه‌های بهبود فرهنگی معرفی کرده‌اند. ایده پشت این اصلاحیه قابل درک است، اما به چالش‌های فعلی سازمان‌ها نمی‌پردازد و این یادداشت‌ها بر سیستم‌های موجود تاثیری نخواهند داشت.
تغییرات بند ۸ ایزو ۹۰۰۱ – عملیات
✅ در بخش اصلی ISO 9001، جایی که کارها انجام می‌شود، تنها یک یادداشت در مورد «ارتباط با مشتری» وجود دارد.
این یادداشت می‌گوید که ارتباط با مشتری می‌تواند شامل اقداماتی مانند ارائه نکات آموزشی، انتشار محتوای وب‌سایت یا پاسخ به سؤالات متداول باشد. این میزان تغییر در بدنه اصلی استاندارد نشان می‌دهد که این بازبینی استاندارد بیشتر نمایشی و غیرضروری است. سازمان‌هایی که نسخه ۲۰۱۵ را دارند در این بخش تقریبا نیاز به هیچ تغییری ندارند.
تغییرات بند ۹ ایزو ۹۰۰۱ – ارزیابی عملکرد
کسانی که از دیدن میزان تغییرات در بخش ۸ ناامید شده‌اند، در مواجهه با تغییرات بخش ۹ قطعا متعجب خواهند شد.
✅ عنوان «ممیزی داخلی» احتمالاً به «برنامه ممیزی داخلی» تغییر می‌کند. همین و بس.
این تغییر فقط بر کسانی که برای بازتاب دقیق متن ISO 9001 در سیستم‌های کیفیت خود تلاش می‌کنند، اثر می‌گذارد. که معمولا توصیه نمی‌شود، چون تغییرات مستندات باید به کارکنان و مدیران سازمان اعلام شود و آنها احتمالاً از تغییر لفظ‌ها استفاده نمی‌کنند.
تغییرات بند ۱۰ ایزو ۹۰۰۱ – بهبود
✅ استفاده از فناوری‌های جدید (مراجعه به زیرساخت) می‌تواند به بهبود مستمر کمک کند.
در آخرین بخش استاندارد نیز تنها یادداشت مقدمه تکمیل می‌شود. و مثال‌هایی از بهبودها که می‌توانند شامل اصلاح، اقدام اصلاحی، بهبود مستمر، تغییرات تدریجی و بنیادی، نوآوری و بازسازی باشند مطرح شده است. در مجموع پیش‌نویس کمیته (CD) ISO 9001:2025 به تغییرات جزئی در متن استاندارد اشاره دارد.
پیوست پیش نویس متن استاندارد ایزو ۹۰۰۱:۲۰۲۵
پیش نویس متن استاندارد ایزو ۹۰۰۱:۲۰۲۵، حدود ۳۰ صفحه پیوست دارد؛ که به دلیل نحوه شماره‌گذاری و قالب استاندارد، احتمالاً بزرگ‌تر از آنچه که است، به نظر می‌رسد.
در ISO 9001:2015 برای اولین بار یک پیوست درون متن استاندارد قرار داده بودند که تغییرات اصلی را توضیح می‌داد. این توضیحات به طور عمده مفید بود. حالا هنوز مشخص نیست که این پیسوت ماندگار است یا با چه میزان تغییراتی روبه‌رو می‌شود. باید منتظر نسخه نهایی (FDIS) باشیم.
از یک طرف، بهتر است به ایده‌های کمیته فنی ۱۷۶ دسترسی داشته باشیم. این امر می‌تواند درک از استاندارد را بهبود دهد و از برخی اشتباهات در تفسیر جلوگیری کند. شاید پیوست را حتی به عنوان جایگزینی برای ISO 9004 در نظر بگیرند. با این حال، در ISO 9001 معمولا نباید روش مشخص برای اجرای الزامات پیشنهاد کنند و انتخاب شیوه پیاده‌سازی به سازمان‌ها واگذار می‌شود.
جمع‌بندی
پیش نویس متن استاندارد ایزو ۹۰۰۱:۲۰۲۵ نشان داد که در این به‌روزرسانی تغییرات کمی ایجاد خواهند کرد. درواقع سازمان‌هایی که سیستم مدیریت کیفیت خود را با آخرین ورژن ایزو ۹۰۰۱ به خوبی تنظیم کرده بودند، نیازی به اقدام فوری در مسیر انطباق با ورژن آپدیت استاندارد ندارند. اما ایجاد انطباق با این به‌روزرسانی برای شرکت‌هایی که سیستم‌های مدیریت کیفیت آنها دچار انحراف شده است فرصت خوبی فراهم می‌کند.
اخذ گواهینامه ایزو معتبر از ایزوسیستم
ایزوسیستم با همکاری برترین مراجع صدور (CB)، انواع گواهینامه‌های بین‌المللی ایزو (ISO) را برای سازمان‌ها و سایر مراکز تجاری و غیرتجاری صادر می‌کند. شرکت دانش بنیان خانه مدیران، ایزوسیستم را به‌عنوان برند تجاری خود ثبت کرده و از سال ۱۳۸۵ در حوزه ارائه خدمات مشاور مدیریت و صدور گوهینامه‌های بین‌المللی ایزو فعالیت می‌کند.
برای اخذ ایزو از طریق صفحه دریافت ایزو درخواست خود را به صورت سریع ثبت کنید. برای کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید از طریق شماره‌های ۳۳۴۴۴۸۱۴-۰۲۳ و ۳۳۴۴۴۸۱۳-۰۲۳ با ما در تماس باشید یا از طریق تکمیل فرم اخذ ایزو کارشناسان ما با شما تماس خواهند گرفت.
این مقاله به صورت اختصاصی توسط تیم فنی ایزوسیستم آماده شده است، هرگونه بهره برداری بدون ذکر نام و آدرس منبع شرعا و قانونا ممنوع می باشد.
ایزوسیستم برترین مرکز صدور مدارک بین المللی ایزو و دارنده مجوز سازمان صنعت، معدن و تجارت می باشد.
هشدار: مراقب نیش مراکز بدون مجوز رسمی در حوزه ی خدمات مشاوره و صدور گواهینامه های ایزو باشید!
