نمودار فرایند عملیات یا OPC
نمودار فرایند عملیات یا OPC مخفف Operation Process Chart و بهترین روش برای مرتب نمودن و نظم بخشیدن به اطلاعات است؛ به این صورت که اطلاعات جمعآوری شده را در قالب چارت و نمودار مرتب و تجزیهوتحلیل میکنیم، سپس در رابطه با لزوم تغییر یا عدم تغییر آن تصمیم میگیریم. نمودار OPC هم راستا با FPC طراحی کردهاند. قبلا نمودار فرایند جریان یا FPC را بررسی کردهایم. در این مقاله به مقایسه این دو نمودار نیز میپردازیم.
هر فرایند تولیدی را میتوانیم با نمایش فرایند در قالب یک نمودار بصری، بهتر تجسم کنیم. این نمودارها نحوه ساخت محصول، تجهیزات به کار رفته و سایر فعالیتها مانند جابجایی، انبارها ، کنترل کیفیت و غیره را نشان میدهند.
فهرست مطالب
OPC چیست؟
نمودار فرایند عملیات یا OPC ترتیب عملیات اجرایی سیستم را نشان میدهد. این نمودار عملکردها، بازرسیها و ذخیرهسازیهای مختلف را بهطور متوالی برای همه اجزایی که در یک محصول یا مجموعه قرار میگیرند، نشان میدهد. بیشتر در صنایع مهندسی، خدماتی و تولیدی از این نمودار استفاده میکنیم.
OPC تاخر و تقدم عملیات و بازرسیهای انجام شده در فرایند ساخت و مونتاژ را نیز نشان میدهد. در واقع با ترکیب جدول فرایند عملیات و نمودار مونتاژ، نمودار فرایند عملیات یا OPC را تشکیل میدهیم.

بررسی اجمالی
OPC در حقیقت مستنداتی را که به معرفی مراحل تولید و فرایندها میپردازد جمعآوری و منظم میکند. OPC را بهصورت نمودار درختی میتوانیم تهیه کنیم. این نمودار مشخص میکند هریک از محصولات را از چه اجزایی تشکیل دادهاند و چه مراحلی را پشت سر گذاشتهاند.
در نمودار فرایند عملیات از خطوط عمودی و افقی استفاده میکنیم. این خطوط نشاندهنده جریان عمومی را زمانی استفاده میکنیم که قطعه یا ماده جدید بخریم و به جریان تولید اضافه کنیم. چنانچه محصولی از چندین قطعه تشکیل شده باشد جزء اصلی را در سمت راست و قطعات جانبی را در سمت چپ میآوریم.
برای بررسی فرایند نمودار آن را شمارهگذاری میکنیم. شمارهگذاریها را از بالا به پایین انجام میدهیم. نام نمودار، شماره نمودار، شماره قطعه، شماره کارگاه، روش پیشنهادی، تهیه کننده، تاییدکننده و تاریخ رسم نمودار را در بالای نمودار ذکر میکنیم.
مراحل رسم نمودار OPC
۱- نوع فرایند یا قطعه و کارش را به درستی مشخص میکنیم.
۲- عملیات و بازرسیها را فهرستبندی میکنیم و شرح آنها درجدول فرایند عملیات میآوریم.
۳- از سمت راست و از گوشه شروع به رسم آن میکنیم. ابتدا قطعه اصلی را به همراه مشخصاتش با خط افقی وارد فرایند تولید میکنیم.
۴- چگونگی عملیات روی قطعه اصلی را با توجه به مراحل آن در سمت راست هر شکل در خط عمودی مینویسیم.
۵- عملیات روی قطعه اصلی را ادامه میدهیم تا قطعه فرعی به آن ملحق شود. الحاق قطعه فرعی را با رسم یک خط افقی از چپ به راست که خط قائم را قطع میکند نشان میدهیم. عملیات را به ترتیب جریان کلی فرایند شمارهگذاری میکنیم.
تداخل خطوط افقی و عمودی
در نمودار OPC تا حد امکان باید از تداخل خطوط افقی (مواد) و عمودی (جریان) خودداری کنید اما گاهی در نمودارهای پیچیده چارهای جز این ندارید، در این حالت خطوط افقی را به شکل زیر از روی خطوط عمودی عبور دهید:

کاربرد نمودار فرایند عملیات یا OPC
نمودار فرایند عملیات یا OPC روش انجام کار رامشخص میکند و هر فرد مسئول باید طبق این جدول عمل کند. از OPC به عنوان یک منبع اطلاعاتی مهم برای آنالیز و بررسی دادهها و شناسایی آنها استفاده میکنیم.
عملیات و کارهایی که بر روی هر بخش یا قطعه در هنگام تولید جزءبهجزء انجام دادیم را با رسم خط افقی از چپ به راست که خط قائم را قطع میکند نشان میدهیم. دقت کنید که عملیات را باید بهترتیب گزارش کنیم و تمام جریانهای کلی را شمارهگذاری یا کدبندی کنیم.
تحلیل نمودار فرایند عملیات یا OPC
نمودار فرایند عملیات را بهصورت پرسش و پاسخ تحلیل میکنند:
- طرحریزی قطعات، ماشینآلات و کارخانهها چگونه است؟
- نوع فرایندها و هدف عملیات بهچه صورتی است؟
- شرایط کاری چگونه است؟
تمامی این موارد میتوانند روی فاکتور کیفیت و هزینهها تاثیر بگذارد. در مورد هر عملیات باید بدانیم توسط چهکسی، کجا و چه زمانی انجام میشود. تمام موارد را باید روی نمودار اولیه بیاوریم و در نهایت آنها را اصلاح و بهبود دهیم.
نمودار فرایند جریان یا FPC
در نمودار فرایند جریان علاوه بر عملیات و بازرسی سه بخش دیگر شامل: حملونقل، انبار و تاخیرات نیز وجود دارد.
عملیات
عملیات را با دایره نشان میدهند. به مجموعه تغییرات فیزیکی و شیمیایی، عملیات میگویند که در مواد و فرایندهای اولیه شاهد آن هستیم.
بازرسی
در فرایندهای خدماتی و تولیدی به تطبیق دادن فرایند با استاندارهای مشخص شده، بازرسی میگوییم. بهدنبال آن هستیم تا درک کنیم که فرایندها با استاندارها تطابق دارند یا خیر. بازرسی را در فرایندهای خدماتی و تولیدی به دو صورت کیفی و کمی انجام میدهند و با مربع نشان میدهند.
- بازرسی کمی: بازرسی کمی را همانطور که از نامش مشخص است با اعداد و ارقام بیان میکنند. درواقع به اعداد و ارقامی که در استانداردها مشخص شده، توجه میکند.
- بازرسی کیفی: بازرسی کیفی نیز به بررسی چگونگی فرایندهای کیفی میپردازد و کیفیت کار را بازرسی میکند. در واقع بررسیها را بهصورت چشمی انجام میدهد.
انبار
انبار به محل مشخصی برای نگهداری قطعات و کالاها میگویند. برا اینکه محصولات را از انبار خارج کنیم به مجوز نیاز داریم. انبار را در نمودار باعلامت مثلث نشان میدهند.
تاخیرات
هنگامی که نتوانیم عملیات و بازرسی برنامهریزی شده را به صورت فوری انجام دهیم، با تاخیر مواجه میشویم. تاخیر را با علامت D نشان میدهند.
حملونقل
به جابهجایی قطعات و کالاها طبق برنامه حملونقل میگویند؛ با این شرط که جزء عملیات یا بازرسی نباشد. حملونقل را با فلش نشان میدهند. در واقع نمودارهای OPC و FPC چگونگی فرایند را تجزیهوتحلیل میکنند. با تجزیهوتحلیل و طبقهبندی اطلاعات گردآوری شده، بهترین روش برای انجام کار را بیان میکنند.

مزایای نمودار فرایند عملیات
نمودار فرایند عملیات یا OPC به بهبود کلی روند در سازمان کمک میکند. برزخی از این مزایا را در زیر عنوان میکنیم:
- سادهسازی عملیات
- سادهسازی بازرسی مورد نیاز
- کاهش مسافت جابهجا شده محصولات و نیروی کار
- کاهش زمان انتظار
- کاهش دورههای ذخیرهسازی موقت
- کمک به تعیین توالی مونتاژ و زمانبندی فعالیتهای مربوط
خلاصه
نمودار فرایند عملیات به نموداری میگویند که توالی جریان تولید یک محصول را از طریق ثبت تمام فعالیتها و رویدادهای تحت بررسی با نمادهای مناسب نشان میدهد. این نمودار را شبیه نمودار فرایند جریان طراحی کردهاند با این تفاوت که از نمادهای حملونقل، انبار و تاخیرات استفاده نمیکند.
اخذ گواهینامه ایزو معتبر
ایزو سیستم با همکاری برترین مراجع صدور (CB) صدور گواهینامههای بینالمللی ایزو (ISO) را برای شرکتها، سازمانها و سایر مراکز تجاری و غیرتجاری انجام میدهد. سازمان صنعت، معدن و تجارت ایزوسیستم را به عنوان برترین مرکز اخذ ایزو با مجوز رسمی در رتبه یک شرکتهای مشاور مدیریت و واحد برتر فنی و مهندسی در کل کشور قرار داده است.
برای اخذ ایزو میتوانید از طریق صفحه دریافت ایزو درخواست خود را به صورت سریع ثبت کنید. برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید از طریق شمارههای ۳۳۴۴۴۸۱۴-۰۲۳ و ۳۳۴۴۴۸۱۳-۰۲۳ با ما در تماس باشید یا از طریق تکمیل فرم اخذ ایزو کارشناسان ما با شما تماس خواهند گرفت.
این مقاله به صورت اختصاصی توسط تیم فنی ایزوسیستم آماده شده است، هرگونه بهره برداری بدون ذکر نام و آدرس منبع شرعا و قانونا ممنوع می باشد.
ایزوسیستم برترین مرکز صدور مدارک بین المللی ایزو و دارنده مجوز سازمان صنعت، معدن و تجارت می باشد.
هشدار: مراقب نیش مراکز بدون مجوز رسمی در حوزه ی خدمات مشاوره و صدور گواهینامه های ایزو باشید!