۷ ابزار کنترل کیفیت چیست و چه کاربردی دارند؟

نیاز به مشاوره دارید؟ با ما تماس بگیرید...

۰۲۳-۳۶۶۵۰ ۰۲۳-۳۳۴۴۴۸۱۴

مشاوره رایگان

سفارش گواهینامه ایزو

۷ ابزار کنترل کیفیت برای حفظ استانداردهای بالای کیفیتی در دنیای تولید و صنایع خدماتی، بسیار مهم هستند. این ابزارها به کسب‌وکارها کمک می‌کنند مشکلات را شناسایی کنند، فرآیندها را تحلیل کنند و در راستای بهبود آن‌ها اقدام کنند. در این مقاله به بررسی هفت ابزار کنترل کیفیت که می‌تواند عملیات کسب و کار شما را متحول کند، می‌پردازیم.

۷ ابزار کنترل کیفیت

استفاده از ابزارهای کنترل کیفیت برای هر سازمانی که به دنبال بهبود فرآیندها و محصولات خود است ضروری هستند. هر ابزار بینش‌ها و راه‌حل‌های منحصربه‌فردی برای مدیریت کیفیت ارائه می‌دهد. هفت ابزار کنترل کیفیت عبارتند از:

• نمودار پارتو
• نمودار استخوان ماهی (ایشیکاوا)
• نمودارهای کنترلی
• فلوچارت
• هیستوگرام
• برگه بررسی
• نمودار پراکندگی

این ابزارها به تحلیل و بهبود فرآیندها و محصولات کمک می‌کنند. در ادامه هر یک از آن‌ها را بررسی می‌کنیم:

۱. نمودار پارتو

نمودار پارتو یک نمودار میله‌ای است که فراوانی یا تأثیر مشکلات را به ترتیب نزولی نشان می‌دهد. این نمودار بر اساس اصل پارتو است که بیان می‌کند ۸۰٪ مشکلات معمولاً ناشی از ۲۰٪ علل هستند.

چگونه نمودار پارتو را ایجاد کنیم؟

• مشکلاتی که باید تحلیل شوند را شناسایی کنید.
• داده‌ها را در مورد فراوانی یا تأثیر این مشکلات جمع‌آوری و سازماندهی کنید.
• داده‌ها را بر روی یک نمودار میله‌ای به ترتیب نزولی رسم کنید.
• یک خط تجمعی درصدی رسم کنید تا مسائل مهم‌تر را برجسته کنید.

مزایای استفاده از نمودار پارتو

استفاده از نمودار پارتو به اولویت‌بندی مشکلات کمک می‌کند و تلاش‌ها را بر روی مسائل مهم‌تر که بیشترین تأثیر را بر بهبود کیفیت دارند متمرکز می‌کند.

۲. نمودار استخوان ماهی (ایشیکاوا)

نمودار استخوان ماهی، که به عنوان نمودار علت و معلول نیز شناخته می‌شود، به شناسایی علل ریشه‌ای یک مشکل کمک می‌کند. این نمودار شبیه به اسکلت ماهی است که مشکل در سر و علل به صورت شاخه‌هایی از استخوان‌ها قرار دارند.

مراحل ایجاد نمودار استخوان ماهی

• مشکل را به وضوح تعریف کنید.
• دسته‌بندی‌های اصلی علل را شناسایی کنید. (مانند افراد، روش‌ها، مواد، ماشین‌ها)
• تمامی علل ممکن را در هر دسته‌بندی فهرست کنید.
• نمودار را تحلیل کنید تا محتمل‌ترین علل ریشه‌ای را شناسایی کنید.

کاربرد نمودار استخوان ماهی در حل مسئله

نمودارهای استخوان ماهی به طور گسترده در صنایع تولیدی، بهداشتی و خدماتی برای بررسی سیستماتیک علل احتمالی و شناسایی ریشه‌های مشکلات استفاده می‌شوند.

۳. نمودارهای کنترلی

نمودارهای کنترلی، که به عنوان نمودارهای شوهارت نیز شناخته می‌شوند، تغییرات فرآیند را در طول زمان نظارت می‌کنند. این نمودارها به تعیین پایداری و کنترل یک فرآیند کمک می‌کنند.

انواع نمودارهای کنترلی

• نمودارهای X-bar و R: برای نظارت بر میانگین و دامنه یک فرآیند استفاده می‌شوند.
• نمودارهای P: برای نظارت بر نسبت اقلام معیوب استفاده می‌شوند.
• نمودارهای C: برای شمارش تعداد نقص‌ها در هر واحد استفاده می‌شوند.

استفاده از نمودارهای کنترلی برای نظارت بر فرآیند

نمودارهای کنترلی برای شناسایی روندها یا هرگونه تغییرات غیرمعمول در یک فرآیند بسیار ارزشمند هستند و امکان اقدامات به موقع و حفظ سازگاری فرآیند را فراهم می‌کنند.

۴. فلوچارت

فلوچارت یک نمایش گرافیکی از یک فرآیند است که توالی مراحل را با استفاده از نمادها و پیکان‌ها نشان می‌دهد.

نمادهای مورد استفاده در فلوچارت‌ها

• بیضی‌ها: نقاط شروع و پایان.
• مستطیل‌ها: مراحل فرآیند.
• الماس‌ها: نقاط تصمیم‌گیری.
• پیکان‌ها: جهت جریان.

طراحی یک فلوچارت مؤثر

• فرآیندی که باید ترسیم شود را تعریف کنید.
• مراحل و نقاط تصمیم‌گیری را شناسایی کنید.
• از نمادهای مناسب برای نمایش هر مرحله استفاده کنید.
• نمادها را با پیکان‌ها به هم متصل کنید تا جریان را نشان دهند.

فلوچارت‌ها برای تصویری کردن فرآیندها، شناسایی ناکارآمدی‌ها و ساده‌سازی رویه‌های پیچیده ضروری هستند.

۵. هیستوگرام

هیستوگرام نوعی نمودار میله‌ای است که توزیع نقاط داده را در یک محدوده مشخص نشان می‌دهد.

مراحل ساخت هیستوگرام

• داده‌ها را جمع‌آوری کرده و به بازه‌های مختلف تقسیم کنید.
• تعداد نقاط داده در هر بازه را بشمارید.
• بازه‌ها را بر روی محور افقی و تعدادها را بر روی محور عمودی رسم کنید.

تفسیر نتایج هیستوگرام

هیستوگرام‌ها به شناسایی الگوها، مانند توزیع نرمال، انحراف یا هر گونه نقاط دورافتاده کمک می‌کنند و بینش‌هایی در مورد تغییرات فرآیند ارائه می‌دهند.

۶. برگۀ بررسی

برگۀ بررسی یک فرم ساختاریافته برای جمع‌آوری و تحلیل داده‌ها است. این ابزار ساده اما مؤثر برای جمع‌آوری داده‌های زمان واقعی است.

طراحی برگۀ بررسی

• داده‌ای که باید جمع‌آوری شود را تعیین کنید.
• فرمی با ستون‌های مربوط به دسته‌بندی‌های مختلف ایجاد کنید.
• از فرم برای ثبت داده‌ها به محض وقوع رویدادها استفاده کنید.

کاربردهای عملی برگۀ بررسی

برگه‌های بررسی همه‌کاره هستند و می‌توانند برای ردیابی نقص‌ها، ثبت فراوانی رویدادها یا حتی برای بازرسی‌های روزانه استفاده شوند.

۷. نمودار پراکندگی

نمودار پراکندگی یا نمودار پراکنش رابطه بین دو متغیر را نشان می‌دهد. این نمودار به شناسایی همبستگی‌ها و الگوها کمک می‌کند.

مراحل ایجاد نمودار نمودار پراکندگی

• داده‌های جفت‌شده برای متغیرها را جمع‌آوری کنید.
• نقاط داده را بر روی نمودار با یک متغیر بر روی محور X و متغیر دیگر بر روی محور Y رسم کنید.
• الگوی نقاط داده را تحلیل کنید.

تحلیل داده‌های نمودار پراکندگی

نمودارهای پراکندگی برای شناسایی همبستگی مثبت، منفی یا عدم همبستگی بین متغیرها مفید هستند و در تحلیل علت و معلول کمک می‌کنند.

چرا ۷ ابزار کنترل کیفیت تعریف شده‌اند؟

این ابزارها تعریف شده‌اند تا فرآیندهای بهبود کیفیت را ساده‌تر و موثرتر کنند. هدف از تعریف این ابزارها فراهم کردن روش‌های سیستماتیک و قابل اعتماد برای شناسایی، تحلیل و رفع مشکلات در فرآیندها و محصولات است. با استفاده از این ابزارها، کسب‌وکارها می‌توانند به طور دقیق علل ریشه‌ای مشکلات را شناسایی کرده و راه‌حل‌های مناسب را برای بهبود کیفیت و افزایش کارایی اجرا کنند. این امر به کاهش هزینه‌ها، افزایش رضایت مشتریان و تضمین پایداری و یکنواختی فرآیندها و محصولات کمک می‌کند.

ادغام ابزارهای کنترل کیفیت در کسب و کار شما

برای استفاده مؤثر از این ابزارها، آنها را در فرآیندهای کسب‌وکار ادغام کنید. با آموزش تیم خود شروع کنید، فرهنگ بهبود مستمر را ترویج دهید و از این ابزارها برای تحلیل و بهبود عملیات به طور منظم استفاده کنید.

شیوه استفاده از ۷ ابزار کنترل کیفیت

• ابزارهایی که با نیازهای کسب‌وکار شما مناسب هستند را شناسایی کنید.
• آموزش و منابع لازم را به تیم خود ارائه دهید.
• ابزارها را در عملیات روزانه بگنجانید.
• فرآیندها را بر اساس یافته‌ها به طور منظم بهبود دهید.

مزایای استفاده از ابزارهای کنترل کیفیت

۷ ابزار کنترل کیفیت فرآیندها را ساده می‌کنند، ضایعات را کاهش می‌دهند و کارایی کلی را بهبود می‌بخشند. با شناسایی و رفع علل ریشه‌ای نقص‌ها، این ابزارها اطمینان حاصل می‌کنند که کیفیت محصول بالاتر رود و انتظارات مشتریان برآورده می‌شود. استفاده مؤثر از ابزارهای کنترل کیفیت هزینه‌های دوباره‌کاری، ضایعات و بازگشت‌ها را کاهش می‌دهد و منجر به صرفه‌جویی قابل توجهی می‌شود.

چالش‌های متداول در استفاده از ۷ ابزار کنترل کیفیت

هنگام استفاده از ابزارهای کنترل کیفیت ممکن است با چالش‌های مختلفی روبه‌رو شوید که عبارت‌اند از:

• مقاومت کارکنان در برابر تغییر.
• نبود آموزش مناسب.
• جمع‌آوری داده‌های ناکافی.

با ترویج فرهنگ کیفیت، ارائه آموزش جامع و اطمینان از جمع‌آوری و تحلیل دقیق داده‌ها بر این چالش‌ها غلبه کنید.

روندهای آینده در کنترل کیفیت

تکنولوژی‌هایی مانند اینترنت اشیاء و تحلیل داده‌های بزرگ، کنترل کیفیت را متحول می‌کنند. هوش مصنوعی و یادگیری ماشین نیز در ابزارهای کنترل کیفیت ادغام می‌شوند و تحلیل پیش‌بینی‌کننده و بررسی‌های کیفیت خودکار را امکان‌پذیر می‌کنند.

جمع‌بندی

استفاده از ۷ ابزار کنترل کیفیت برای هر سازمانی که در راستای تثبیت برتری خود تلاش می‌کند، ضروری هستند. با اجرای این هفت ابزار، کسب و کارها می‌توانند بهبودهای قابل توجهی در کارایی فرآیند، کیفیت محصول و صرفه‌جویی در هزینه‌ها به دست آورند.

سوال‌های متداول

در این مقاله با انواع ابزارهای رایج کنترل کیفیت آَشنا شدیم. این ابزارها با اطمینان از کیفیت بالاتر و یکنواخت محصولات، به طور مستقیم بر رضایت و وفاداری مشتریان تأثیر می‌گذارند. در ادامه به برخی سوالات متداول در این باره پاسخ می‌دهیم:

اخذ گواهینامه ایزو معتبر از ایزوسیستم