مدیریت زنجیره تأمین یا SCM
مدیریت زنجیره تأمین یا SCM چیست؟
مدیریت زنجیره تأمین یا SCM، به مدیریت جریان کالاها و خدمات میگویند و شامل کلیه فرایندهایی است که مواد خام را به محصولات نهایی تبدیل میکند. این سیستم سادهسازی فعالیتهای طرف عرضه یک کسبوکار برای به حداکثر رساندن ارزش مشتری و کسب مزیت رقابتی در بازار را شامل میشود.
با مدیریت زنجیره تأمین، شرکتها میتوانند هزینههای اضافی را کاهش دهند و محصولات را سریعتر و کارآمدتر به مصرفکننده تحویل دهند. یک مدیر زنجیره تأمین وظیفه کنترل هزینهها و جلوگیری از کمبود عرضه را بر عهده دارد.
زنجیره تأمین چیست؟
زنجیره تأمین شبکهای از تمامی افراد، سازمانها، منابع، فعالیتها و فناوریهای دخیل در ایجاد و فروش یک محصول است. یک زنجیره تأمین شامل همه چیز از تحویل مواد اولیه از تأمینکننده به سازنده تا تحویل نهایی آن به مشتری است.
فرایند زنجیره تأمین چیست؟
یک زنجیره تأمین شامل هر مرحلهای است که در رساندن محصول یا خدمات نهایی به مشتری دخیل است. این مراحل ممکن است شامل تأمین منابع مواد خام، انتقال آنها به خط تولید، سپس انتقال محصولات نهایی به مرکز توزیع یا فروشگاه خردهفروشی باشد که در آنجا به مصرفکننده تحویل داده میشود.
شرح شغل مدیر زنجیره تأمین
مدیران زنجیره تأمین لجستیک را پیگیری میکنند و موجودی شرکت را بهروز میکنند. آنها عملکرد عملیاتی را تجزیهوتحلیل کرده و مسائل را حل میکنند. همچنین با فروشندگان و تأمینکنندگان همکاری میکنند تا اطمینان حاصل شود که تمام روند عملیات مطابق با استانداردهای کیفیت و ایمنی است.
مدیر زنجیره تأمین چیست؟
مدیران زنجیره تأمین استراتژی زنجیره تأمین یک شرکت را توسعه و نظارت میکنند. هدف آنها بهبود بهرهوری و کارایی، کاهش هزینهها و درعینحال تأمین مواد باکیفیت برای شرکتشان است.
مدیر زنجیره تأمین چه میکند؟
بخشی از مسئولیتهای مدیر زنجیره تأمین عبارتاند از:
- تجزیهوتحلیل دادهها و عملکرد زنجیره تأمین
- نگهداری موجودی
- نظارت و آموزش کارکنان
برای اینکه مدیر زنجیره تأمین باشید به چه مهارتهایی نیاز دارید؟
مدیران زنجیره تأمین معمولاً دارای مدرک مدیریت زنجیره تأمین، لجستیک، بازرگانی یا رشتههای مشابه هستند. آنها درک عالی از فرایندهای این حوزه و دانش خوبی از نرمافزارهای مرتبط و سیستمهای ERP دارند. بهطورکلی، وظایف مدیر زنجیره تأمین نیاز به مدیریت پروژه و مهارتهای حل مسئله دارد.
ارتباط زنجیره تأمین و مدیریت لجستیک
مدیریت لجستیک شامل فرایندهای متعددی است که جابجایی یکپارچه کالاها، محمولهها، بستهها، مواد خام و موجودی نهایی را از نقطه مبدا تا مشتریان نهایی تضمین میکند. این سیستم جزء اصلی مدیریت زنجیره تأمین (SCM) است.
نحوه عملکرد مدیریت زنجیره تأمین
مدیریت زنجیره تأمین یا SCM تلاش تأمینکنندگان برای توسعه و پیادهسازی زنجیرههای تأمینی را نشان میدهد که تاحدامکان کارآمد و مقرونبهصرفه باشند. زنجیرههای تأمین بخش تولید و توسعه محصول یا سیستمهای اطلاعاتی موردنیاز برای هدایت این تعهدات را پوشش میدهند.
به طور معمول SCM تلاش میکند تا تولید، حملونقل و توزیع محصولات را به طور متمرکز کنترل کند. با مدیریت زنجیره تأمین، شرکتها میتوانند هزینههای اضافی را کاهش داده و محصولات را سریعتر به مصرفکننده تحویل دهند. این کار را با حفظ کنترل شدیدتر موجودیهای داخلی، تولید داخلی، توزیع، فروش و موجودیهای فروشندگان شرکت انجام میدهند.
بخشهای مختلف SCM
یک مدیر زنجیره تأمین سعی میکند کمبودها را به حداقل برساند و هزینهها را پایین نگه دارد. وظیفه این مدیران فقط مربوط به تدارکات و خرید موجودی نیست، بلکه بر عملیات کلی زنجیره تأمین و لجستیک نظارت میکنند تا کارایی را افزایش داده و هزینه زنجیره تأمین سازمان را به حداقل برسانند؛ همچنین وظیفه دارند تدارکات تمام جنبههای زنجیره تأمین را که از پنج بخش زیر تشکیل شده است، هماهنگ کنند:
۱- برنامهریزی
برای اینکه بهترین نتایج را از SCM به دست آوریم، باید فرایند را با برنامهریزی برای تطبیق عرضه با تقاضای مشتری آغاز کنیم. شرکتها باید نیازهای آینده مشتریان را پیشبینی و بر اساس آن عمل کنند. این امر به مواد خام مورد نیاز در هر مرحله از ساخت، ظرفیت تجهیزات و نیازهای کارکنان در طول فرایند SCM مربوط میشود.
۲- یافتن منابع
فرایندهای مدیریت زنجیره تأمین کارآمد، به شدت به روابط قوی با تأمینکنندگان متکی هستند. برای منبعیابی باید با فروشندگان برای تأمین مواد اولیه مورد نیاز در طول فرایند تولید همکاری کنیم.
هنگام تأمین کالا، شرکتها باید به زمان تحویل کالا و اینکه تأمین کننده چقدر میتواند این نیازها را برآورده کند، توجه کنند. به طور کلی، منبع SCM باید از موارد زیر اطمینان حاصل کند:
- مواد اولیه با مشخصات ساخت مورد نیاز برای تولید کالا مطابقت داشته باشد.
- قیمتهای پرداخت شده برای کالاها مطابق با انتظارات بازار باشد.
- فروشنده این امکان را داشته باشد که مواد اضطراری را به دلیل رویدادهای پیشبینی نشده تحویل دهد.
- فروشنده دارای سابقه ثابتی در تحویل کالا بهموقع و با کیفیت خوب باشد.
۳- ساخت
در قلب فرایند مدیریت زنجیره تأمین، شرکت مواد خام را با استفاده از ماشینآلات، نیروی کار یا سایر نیروهای خارجی برای ساختن چیزی جدید تغییر میدهد. این محصول هدف نهایی فرایند تولید است؛ اگرچه مرحله نهایی مدیریت زنجیره تأمین نیست.
فرایند تولید را ممکن است بیشتر به وظایف فرعی مانند مونتاژ، آزمایش، بازرسی یا بستهبندی تقسیم کنند. در طول فرایند تولید، یک شرکت باید مراقب ضایعات یا سایر عوامل قابل کنترل باشد که ممکن است باعث انحراف از برنامههای اولیه شود. بهعنوان مثال، اگر یک شرکت به دلیل عدم آموزش کارکنان از مواد خام بیشتری نسبت به برنامهریزی و منابع موردنیاز استفاده کند، باید مشکل را اصلاح و مراحل اولیه SCM را مجدداً بررسی کنند.
۴- تحویل دادن
پس از تولید محصولات و نهایی شدن فروش، یک شرکت باید محصولات را به دست مشتریان خود برساند. فرایند توزیع را اغلب به عنوان یک مشارکت کننده در تصویر برند میبینند، زیرا تا این لحظه، مشتری هنوز با محصول تعامل برقرار نکرده است. در فرایندهای عظیم SCM، یک شرکت باید قابلیتهای لجستیکی قوی و کانالهای تحویل برای اطمینان از تحویل به موقع، ایمن و ارزان قیمت محصولات ایجاد کند.
این بخش، داشتن پشتیبان یا روشهای توزیع متنوع برای مواقعی که یکی از روشهای حملونقل به طور موقت غیرقابل استفاده باشد را شامل میشود.
۵- عودت
فرایند مدیریت زنجیره تأمین با پشتیبانی از بازگشت کالا از سمت مشتری به پایان میرسد. به اندازه کافی بد است که یک مشتری نیاز به بازگرداندن یک محصول داشته باشد، و حتی بدتر از آن این است که این مرجوعی به دلیل اشتباه از طرف شرکت باشد.
فرایند بازگشت را لجستیک معکوس مینامند و شرکت باید اطمینان حاصل کند که توانایی دریافت محصولات برگشتی را دارد و بازپرداخت را به درستی انجام میدهد.
انواع مدلهای زنجیره تأمین
مدیریت زنجیره تأمین را برای همه شرکتها یکسان تعریف نمیکنند. هر کسبوکاری اهداف، محدودیتها و نقاط قوت خود را دارد که فرایند SCM حول آنها شکل میگیرد. به طور کلی، اغلب شش مدل اولیه مختلف وجود دارد که یک شرکت می تواند برای هدایت فرایندهای مدیریت زنجیره تأمین خود اتخاذ کند.
۱- مدل جریان پیوسته
این مدل یکی از روشهای سنتی زنجیره تأمین است و اغلب برای صنایع بالغ کاربرد دارد. مدل جریان پیوسته به تولیدکنندهای متکی است که کالاهای مشابهی را بارها و بارها تولید میکند و تقاضای مشتری تغییر چندانی نخواهد داشت.
۲- مدل چابک
مدل چابک برای شرکتهایی با تقاضای غیرقابل پیشبینی یا محصولات سفارش مشتری کاربرد دارد. این مدل انعطافپذیری را در اولویت قرار میدهد، زیرا یک شرکت ممکن است در هر لحظه نیاز خاصی داشته باشد و باید آماده باشد تا بر این اساس تغییر جهت دهد.
۳- مدل سریع
این مدل بر گردش سریع یک محصول با چرخه عمر کوتاه تاکید دارد. با استفاده از یک مدل زنجیره سریع، شرکتها تلاش میکنند تا بر یک روند سرمایهگذاری کنند، کالاها را به سرعت تولید کنند و اطمینان حاصل کنند که محصول قبل از پایان روند به طور کامل فروخته میشود.
۴- مدل انعطافپذیر
مدل انعطافپذیر برای شرکتهایی که تحت تأثیر تقاضای فصلی قرار دارند بهترین کارکرد را دارد. برخی از شرکتها ممکن است نیازهای تقاضای بسیار بالاتری در فصل اوج مصرف داشته باشند و در برخی دیگر نیاز به حجم کم داشته باشند. یک مدل انعطاف پذیر از مدیریت زنجیره تأمین، اطمینان حاصل میکند که تولید میتواند به راحتی افزایش یا کاهش یابد.
۵- مدل کارآمد
برای شرکتهایی که در صنایع با حاشیه سود بسیار کم رقابت میکنند استفاده میشود. یک شرکت ممکن است تلاش کند با کارآمدترین فرایند مدیریت زنجیره تأمین خود، مزیتی به دست آورد. این روش شامل استفاده از تجهیزات و ماشینآلات به ایدهآلترین راهها، همچنین مدیریت موجودی و پردازش سفارشات به بهترین نحو است.
۶- مدل سفارشی
اگر هیچ کدام از مدلهای فوق با نیازهای شرکت شما مطابقت نداشته باشد، همیشه میتوانید به سمت یک مدل سفارشی بروید. این روش اغلب در مورد صنایع بسیار تخصصی با الزامات فنی بالا مانند تولیدکننده خودرو صادق است.
چرا مدیریت زنجیره تأمین مهم است؟
مدیریت زنجیره تأمین مهم است زیرا میتواند به دستیابی به چندین هدف تجاری کمک کند. به عنوان مثال، کنترل فرایندهای تولید میتواند کیفیت محصول را بهبود بخشد، خطر فراخوان و شکایت را کاهش دهد و در عین حال به ایجاد یک برند مصرفکننده قوی کمک کند.
کنترل روی روشهای حملونقل میتواند خدمات مشتری را با اجتناب از کمبودهای پرهزینه یا دورههای عرضه بیش از حد موجودی بهبود بخشد. به طور کلی، مدیریت زنجیره تأمین فرصتهای متعددی را برای شرکتها فراهم میکند تا حاشیه سود خود را بهبود بخشند و به ویژه برای شرکتهایی با بازار بزرگ و بینالمللی مهم است.
ارتباط بین اخلاق و مدیریت زنجیره تأمین
اخلاق را بهعنوان یکی از جنبههای مهم مدیریت زنجیره تأمین میدانیم، به طوری که مجموعهای از اصول را به نام اخلاق زنجیره تأمین تعریف کردند. مصرفکنندگان و سرمایهگذاران برای نحوه تولید محصولات، رفتار با نیروی کار و حفاظت از محیط زیست ارزش قائلاند؛ در نتیجه شرکتها با اتخاذ تدابیری، در راستای این امور سرمایهگذاری میکنند.
۵ عنصر مدیریت زنجیره تأمین
مدیریت زنجیره تأمین پنج عنصر کلیدی را پوشش میدهد:
- برنامهریزی
- تأمین مواد اولیه
- تولید
- تحویل
- بازده
مرحله برنامهریزی به توسعه یک استراتژی کلی برای زنجیره تأمین اشاره دارد، در حالی که چهار عنصر دیگر در الزامات کلیدی برای اجرای آن برنامه تخصص دارند. شرکتها باید در هر پنج عنصر تخصص داشته باشند تا یک زنجیره تأمین کارآمد بهوجود آورند و از تنگناهای گران قیمت جلوگیری کنند.
مزایای مدیریت زنجیره تأمین
مدیریت زنجیره تأمین مزایایی را ایجاد میکند که به سود بالا، تصویر بهتر برند و مزیت رقابتی بیشتر کمک میکند. این مزایا شامل موارد زیر است:
- افزایش توانایی برای پیشبینی و برآورده کردن تقاضای مشتری
- بهبود چشمانداز مدیریت ریسک و قابلیتهای پیشبینی
- ناکارآمدی و ضایعات کمتر در تولید
- بهبود کیفیت
- افزایش پایداری، هم از دیدگاه اجتماعی و هم از دیدگاه زیست محیطی
- بهبود جریان نقدی
- لجستیک کارآمد
مثالهایی از زنجیره تأمین
ابتداییترین نسخه یک زنجیره تأمین شامل یک شرکت، تأمینکنندگان آن و مشتریان آن شرکت است. بهعنوانمثال میتوان به: تولیدکننده مواد خام، تولیدکننده کالای اصلی، توزیعکننده، خردهفروش و مشتری خردهفروشی اشاره کرد.
بیشتر زنجیرههای تأمین بسیار پیچیدهتر و لایهلایهتر هستند. به همین دلیل است که نمونههایی از مدیریت ناموفق زنجیره تأمین که در آن ریسک را مدیریت نمیکنند یا اختلال رخ میدهد، میتواند بسیار مفید باشد.
نمونه ناموفق از زنجیره تأمین
کمبود مواد غذایی به دلیل COVID-19 نمونه خوبی از اختلالات مدیریت زنجیره تأمین است. در این بازه زنجیره تأمین مواد غذایی از طرق مختلف مختل شد. بهعنوانمثال، بسیاری از رستورانها به دلیل عدم استقبال مردم و قرنطینه بسته و مواد اولیه بیاستفاده ماند. در عوض، تعداد قابلتوجهی از مصرفکنندگان به سفارش و خوردن غذا در منزل رو آوردند که این امر نیازمند امکانات بستهبندی متفاوتی بود. صنعت گوشت نیز به دلیل مسائل بهداشتی در کشتارگاهها با اختلالات مدیریت زنجیره تأمین مواجه شد.
جمعبندی
همانطور که گفتیم مدیریت زنجیره تأمین یا SCM برنامهریزی و اجرای یکپارچه فرایندهای موردنیاز برای مدیریت حرکت مواد، اطلاعات و سرمایه مالی در فعالیتهایی را شامل میشود که به طور کلی شامل برنامهریزی تقاضا، منبعیابی، تولید، مدیریت موجودی، ذخیره سازی، حملونقل و بازگرداندن محصولات مازاد یا معیوب هستند.
از آنجا که این یک تعهد گسترده و پیچیده است، هریک از شرکا – از تأمینکنندگان گرفته تا تولیدکنندگان و فراتر از آن – باید برای ایجاد کارایی، مدیریت ریسک و تطبیق سریع با تغییرات، ارتباط برقرار کرده و با یکدیگر همکاری کنند.
علاوهبراین، پایداری زنجیره تأمین که مسائل زیست محیطی، اجتماعی و حقوقی را پوشش میدهد از زمینههای مورد توجه شرکتهای امروزی است.
اخذ گواهینامه ایزو معتبر
برای اخذ انواع گواهینامه ایزو میتوانید از طریق صفحه دریافت ایزو درخواست خود را به صورت سریع ثبت کنید. برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید از طریق شمارههای ۳۳۴۴۴۸۱۴-۰۲۳ و ۳۳۴۴۴۸۱۳-۰۲۳ با ما در تماس باشید یا از طریق تکمیل فرم اخذ ایزو کارشناسان ما با شما تماس خواهند گرفت.
این مقاله به صورت اختصاصی توسط تیم فنی ایزوسیستم آماده شده است، هرگونه بهره برداری بدون ذکر نام و آدرس منبع شرعا و قانونا ممنوع می باشد.
