EFQM چیست؟ آیا مدل تعالی سازمانی برای شما مفید است؟

EFQM چیست؟ مخفف “European Foundation for Quality Management” به معنی «بنیاد اروپایی برای مدیریت کیفیت» است. بنیاد نه‌تنها نام دهنده این مفهوم است، بلکه آن را نیز توسعه داده است. می‌خواهید بهترین باشید؟ آیا مدل تعالی سازمانی EFQM به شما در دستیابی به اهدافتان کمک می کند؟ با توجه به نام آن واقعاً باید اینطور باشد. در این مقاله، مدل تعالی سازمانی EFQM 2020 و اینکه چقدر برای سازمان‌هایی که برای تعالی تلاش می کنند مفید است را بررسی می‌کنیم.

مدل تعالی EFQM چیست؟

EFQM که ابتدا در سال ۱۹۹۲ توسط بنیاد مدیریت کیفیت اروپا (EFQM) راه اندازی شد، به منظور کمک به سازمان‌ها، صرف نظر از اندازه و بخش برای توسعه و اجرای استراتژی‌ها برای افزایش رقابت سازمان‌های اروپایی ایجاد شد و از آن زمان به بعد این مدل برای نشان دادن تغییرات در بازار جهانی تطبیق یافته و تکامل پیدا کرده است. مدل ۲۰۲۰ جدیدترین مدل تعالی سازمانی EFQM است و نسبت به مدل قبلی (۲۰۱۳) تغییر اساسی کرده است.

این سیستم در سال ۲۰۲۰ از یک ابزار ارزیابی ساده به یک ابزار تغییر یافته تبدیل شده است که «چارچوبی برای کمک به تغییرات، تحولات و اختلالاتی که افراد و سازمان‌ها هر روز با آن روبرو می شوند» ارائه می‌دهد.

مدل EFQM چگونه کار می‌کند؟

به‌طورکلی، مدل EFQM نیازمندی‌هایی را که یک شرکت باید برآورده کند تا به روشی عمل محور و عالی فعالیت کند را بر اساس هفت معیار که می‌توان در مجموع به سه بخش «جهت، اجرا و نتایج» اختصاص داد توصیف می‌کند. در پس این سه منطق ساده اما مؤثر، سه سؤال اصلی وجود دارد:

➡️ جهت: چرا سازمان وجود دارد؟ چه هدفی را برآورده می‌کند؟ چرا این استراتژی خاص؟

⚙️ اجرا: چگونه قصد دارد به هدف و استراتژی خود عمل کند؟

📈 نتایج: واقعاً تا به امروز چه دستاوردهایی داشته است؟ در آینده چه قصدی دارد؟

مدل ۲۰۲۰ EFQM که بسیار متفاوت از مدل ۲۰۱۳ است، بر اساس طرح سه سوال است: چرا؟ چگونه؟ چه چیزی؟

• چرا این سازمان وجود دارد؟ چه هدفی را برآورده می کند؟ چرا این استراتژی خاص را در پیش گفته است؟ (جهت)
• چگونه می خواهد به هدف و استراتژی خود برسد؟ (اجرا)
• در واقع تا به امروز به چه چیزی دست یافته است؟ در آینده قصد دارد به چه چیزی برسد؟ (نتایج).

سه بخش اصلی فوق، چارچوب جدیدی را هدایت می‌کند: جهت، اجرا و نتایج. در مجموع هفت معیار وجود دارد که هر یک از آن‌ها با یک سری اصول راهنما پشتیبانی می‌شود.

جهت EFQM چیست؟

معیار ۱: چشم انداز و استراتژی هدف

یک سازمان برجسته با هدفی که الهام بخش است و استراتژی که ارائه می‌شود، تعریف می‌شود.

معیار ۲: فرهنگ سازمانی و رهبری

فرهنگ سازمانی مجموعه خاصی از ارزش‌ها و هنجارها است که توسط افراد و گروه‌های درون سازمان به اشتراک گذاشته می‌شود و بر رفتار آنها با یکدیگر و با ذینفعان اصلی خارج از سازمان تأثیر می گذارد.

اجرا EFQM چیست؟

معیار ۳: مشارکت ذینفعان

تصمیم گیری در مورد اینکه کدام ذینفعان (یعنی ذینفعان اصلی و مستقل از گروه های مشخص شده) برای سازمان مهم‌تر هستند، بسیار مهم است. به احتمال زیاد در استفاده از اصول زیر هنگام تعامل با ذینفعان اصلی، شباهتی وجود دارد.

معیار ۴: ایجاد ارزش پایدار

یک سازمان برجسته تشخیص می‌دهد که ایجاد ارزش پایدار برای موفقیت بلند مدت و قدرت مالی آن حیاتی است.

معیار ۵: عملکرد و تغییر جهت

در حال حاضر و در آینده، یک سازمان باید بتواند دو شرط مهم زیر را به طور همزمان برآورده کند تا موفق باقی بماند.

نتایج EFQM چیست؟

معیار ۶: ادراک ذینفعان

این معیار بر نتایج مبتنی بر بازخورد ذینفعان اصلی در مورد تجربیات شخصی  در ارتباط با درک سازمان متمرکز است.

ملاک ۷: عملکرد استراتژیک و عملیاتی

این معیار بر نتایج مرتبط با عملکرد سازمان از نظر موارد زیر متمرکز است:

• توانایی تحقق هدف، ارائه استراتژی و ایجاد ارزش پایدار.
• تناسب آن برای آینده

هدف مدل EFQM 2020 این است که به سازمان‌ها این فرصت را بدهد که دیدگاهی جامع داشته باشند و درک کنند که هر سازمان یک سیستم پیچیده اما در عین حال سازمان یافته است.

مدیریت عملکرد با منطق رادار

در مدل EFQM این که آیا یک سازمان عملکرد خوبی دارد و بهبودها را با موفقیت اجرا می‌کند یا خیر توسط خود شرکت ارزیابی می‌شود. به منطقی که برای این بررسی از آن استفاده می‌کنند به‌اصطلاح رادار (RADAR) می‌گوییم. چهار حرف RADAR مخفف موارد زیر است:

• نتایج (Results): نتایجی را که یک شرکت می‌خواهد از طریق استراتژی به دست آورد را تعریف کنید.
• رویکردها (Approaches): رویکردهایی را برای دستیابی به نتایج حال حاضر و در آینده تعریف کنید.
• استقرار (Deployment): رویکردها را اجرا کنید.
• ارزیابی و اصلاح (Assess and Refine): رویکرد اجرا شده برای درس‌گرفتن از اشتباهات و بهبود را ارزیابی و اصلاح کنید.

بنابراین، منطق رادار توضیح می‌دهد که چگونه یک شرکت می‌تواند در هدایت بهتر، بهبود و توسعه روش فعلی کار خود موفق شود. ارزیابی معمولاً شامل جدولی است که در آن بخش‌ها و معیارهای فردی همراه با ویژگی‌هایی فهرست شده‌اند که میزان برآورده‌شدن معیارها را بیان می‌کنند. سپس همه چیز بر اساس یک سیستم امتیازدهی خاص ارزیابی می‌شود.

آیا مدل تعالی EFQM واقعاً مفید است؟

بله، می‌توان با خیال راحت گفت که مدل تعالی EFQM 2020 قطعاً مفید است. همان‌طور که نناد ساویچ در مقاله‌ی متفکرانه‌ی خود در این زمینه می گوید: «منطق مدل جدید EFQM (چرا – جهت، چگونه – اجرا، چه‌چیزی – نتایج) بسیار اساسی است و آنچه بسیار مهم‌تر است، نحوه‌ی تفاوت اساسی با درک و واکنش به همه گرایش‌های مربوطه و سایر موارد موجود در محیط است.»

EFQM نسخه‌ی ۲۰۱۳ را می‌توان صرفاً به عنوان یک ابزار ارزیابی به‌رسمیت شناخت و تغییرات اساسی را می‌توان در مدل ۲۰۲۰ پیدا کرد. نسخه‌ی ۲۰۲۰ چارچوبی برای کمک به سازمان‌ها برای مقابله با مشکلاتی که به‌طور ناگهانی دنیای ما را تغییر می‌دهند (بری نمونه ویروس کرونا)، تشکیل می‌دهد. استفاده از مدل تعالی EFQM به سازمان شما کمک می کند:

• هدف آن را مشخص کنید
• فرهنگ آن را ایجاد کنید
• رهبران قوی بسازید
• شیوه های چابک را تقویت کنید
• به چالش‌های سازمانی منحصر به فرد بپردازید
• آینده را پیش‌بینی کنید

برای حمایت از پیاده سازی مدل تعالی EFQM، قطعاً به یک سیستم مدیریتی نیاز دارید که بر اساس بهبود مستمر ساختار یافته است. بهبود مستمر مستلزم پشتکار و کار فراوان و تعهد به موارد زیر است:

• فرهنگ بهبود مستمر را ایجاد کنید
• ایده‌های همه را برای بهبود به تصویر بکشید
• طبق معمول برنامه های بهبود اولویت بندی شده را اجرا کنید
• ارتباط عالی و مداوم ایجاد کنید

درک مدل EFQM: یک سیستم مدیریت جامع با تمرکز بر کیفیت

فرض کنید شرکتی یک محصول یا خدمات عالی در کنار طرح تجاری محکم ایجاد کرده است. در مرحله بعد، به اهداف روشن و قابل‌اندازه‌گیری و برنامه‌ای برای نظارت بر این اهداف یا یک چارچوب مدیریتی نیاز دارد. یکی از این چارچوب‌هایی که به طور خاص بر کیفیت تمرکز دارد، مدل EFQM است. (نسخه فعلی: EFQM مدل ۲۰۲۰)

EFQM چیست؟

به‌طورکلی، مدل EFQM به‌عنوان یک مدل مدیریت کیفیت جامع در نظر گرفته می‌شود. آخرین نسخه این سیستم بر اساس هفت معیار است و باهدف بهبود عملکرد در همه سطوح به درک و تجزیه‌وتحلیل رفتار، تفکر و فرهنگ یک سازمان کمک می‌کند.

این مدل یک دید کلی از سازمان ارائه کرده و زمینه‌های بهبود را آشکار می‌کند؛ درعین‌حال تکنیک‌ها و ابزارهایی را برای اندازه‌گیری بهبود در طول زمان ارائه می‌کند. به طور خلاصه، مدل EFQM یک چارچوب مدیریتی است که بر کیفیت تمرکز می‌کند و به سازمان‌ها کمک می‌کند تا تشخیص دهند که در حال حاضر در «مسیر تعالی» خود کجا هستند یا چه مراحلی برای بهترشدن لازم است.

منشأ و تکامل مدل تعالی سازمانی

اولین نسخه از مدل EFQM در اواخر دهه ۱۹۸۰ منتشر شد. هدف اولیه ایجاد یک چارچوب یکپارچه برای مدیریت بود که به سازمان‌ها کمک می‌کرد تا مؤثرتر واقع شوند. این هدف برای تقویت رقابت کلی اقتصاد اروپا بود.

از آن زمان، مدل EFQM یکی از سیستم‌های پیشرو در مدیریت کیفیت بوده است و تاکنون نیز درحال‌توسعه مداوم است. آخرین به‌روزرسانی مربوط به سال ۲۰۱۹ است: مدل EFQM سال ۲۰۱۳ که تا آن زمان مورداستفاده رایج بود، به طور اساسی اصلاح شد و در نوامبر ۲۰۱۹ به‌عنوان “مدل EFQM 2020” منتشر شد.

با آخرین تجدیدنظر در سال ۲۰۲۰، ساختار مدل EFQM به طور کامل تطبیق داده شده است و در حال حاضر تمرکز قوی‌تری بر فرهنگ شرکتی وجود دارد.

مدل قدیمی EFQM چیست؟

برای مقایسه، در نسخه قبلی EFQM از مجموع نه معیار (شامل پنج پیش‌نیاز و چهار نتیجه) تشکیل شده بود و اساساً بر سه پایه (افراد، فرایندها و نتایج) استوار بود که از مدیریت کیفیت جامع یا TQM سرچشمه می‌گرفت. پنج پیش‌نیاز توانمندساز عبارت بودند از:

1. رهبری
2. سیاست و استراتژی
3. کارمندان
4. منابع و مشارکت‌ها
5. فرایندها

چهار معیار نتیجه مدل EFQM قدیمی به دودسته تقسیم شدند:

1. نتایج مشتری‌مدار
2. نتایج کارمند محور
3. نتایج ذی‌نفع گرا
4. نتایج کلیدی عملکرد

مزایا EFQM چیست؟

مدل EFQM به سازمان‌ها کمک می‌کند تا تغییرات را مدیریت کرده و عملکرد خود را بهبود بخشند. به‌این‌ترتیب، چندین مزیت ارائه می‌دهد:

• این مدل به شرکت‌ها کمک می‌کند تا هدف خود را تعریف کنند و فرهنگ ارزش‌آفرینی را شکل دهند که بر اهداف مشترک تمرکز دارد.
• تغییرات به طور فعال به جلو هدایت می‌شوند. این مدل یک چارچوب آزمایش شده برای عمل فراهم می‌کند تا آن را تا حد ممکن بهبود دهد.
• با اطمینان از تجزیه‌وتحلیل و بهینه‌سازی مداوم فرایندها، این مدل به تقویت شیوه‌های چابک کمک می‌کند.
• EFQM پایان باز است و به‌جای ارائه «یک راه درست»، یک «جعبه‌ابزار» از رویکردهای مختلف ارائه می‌کند که شرکت‌ها می‌توانند به‌صورت جداگانه از بین آن‌ها انتخاب کنند.
• این مدل به‌شدت از بازخورد سهام‌داران مهم برای بهبود بیشتر عملکرد سازمان استفاده می‌کند.

معایب EFQM چیست؟

درعین‌حال این سیستم با چالش‌هایی نیز همراه است. بعضی از بزرگ‌ترین این اشکالات عبارت‌اند از:

• این مدل برای مدیریت تغییرات طولانی‌مدت و مستمر طراحی شده است. براین‌اساس برای دستیابی به اهداف کوتاه‌مدت کمتر مناسب است.
• این یک چارچوب خودارزیابی است که نیاز به نظم و انضباط زیادی دارد. نمی‌توانیم مطمئن باشیم که آیا با ابزار ساده، ارزیابی می‌تواند به‌اندازه کافی عینی و صادقانه باشد.
• بسیاری از اصطلاحات در مدل به طور مبهم فرموله شده‌اند یا به‌اندازه کافی تعریف نشده‌اند. این مورد کار را دشوارتر می‌کند.
• برای اجرای مدل بسیار جامع، داشتن تعهد بالا و رهبری قوی در تمام سطوح شرکت ضروری است.
• این مدل بسیار گسترده است و بنابراین پیاده‌سازی آن پیچیده است. این فقط در سطح شرکتی برتر کار می‌کند، نه برای تیم‌ها یا کارمندان.

ثبت درخواست و اخذ گواهینامه ایزو معتبر

برای اخذ ایزو معتبر می‌توانید فرم اخذ ایزو را تکمیل نمایید یا با شماره‌های ۳۳۴۴۴۸۱۴-۰۲۳ و ۳۳۴۴۴۸۱۳-۰۲۳ تماس حاصل فرمایید.

مشاورین ایزوسیستم کلیه فرایندهای مربوط به مشاوره پیاده سازی الزامات گواهینامه ایزو مربوطه را در شرکت و سازمان شما اجرایی خواهند کرد.

برای اخذ ایزو از کجا اقدام کنیم؟

برای پیاده سازی گواهینامه ایزو و اخذ ایزو حتما باید از شرکت و سازمانی اقدام نمایید که دارای پروانه رسمی خدمات مشاور مدیریت و بهبود کیفیت از وزارت صنعت معدن و تجارت باشند.

ایزوسیستم با بیش از ۱۰ سال تجربه‌ی تخصصی و تیمی مجرب آماده‌ی ارائه خدمات تخصصی پیاده‌سازی استانداردهای ایزو به سازمان‌ها می باشد.

ایزوسیستم در سال های ۹۷ و ۹۹ از سوی وزارت صنعت معدن و تجارت به عنوان بهترین شرکت فنی مهندسی کشور و رتبه اول شرکت‌های مشاور مدیریت کشور انتخاب گردیده است.

هزینه اجرای خدمات پیاده سازی و صدور گواهینامه های ایزو توسط ایزوسیستم در مناسب‌ترین و عادلانه‌ترین سطح بوده و کم‌ترین هزینه اجرای این خدمات را به مشتریان خود تضمین می‌دهد.

این مقاله به صورت اختصاصی توسط تیم فنی ایزوسیستم آماده شده است، هرگونه بهره برداری بدون ذکر نام و آدرس منبع شرعا و قانونا ممنوع می باشد.