BOM چیست؟ صورت‌حساب مواد
BOM چیست؟ مخفف Bill of Materials، به معنی صورت‌حساب مواد است. صورت‌حساب مواد (BOM) فهرست گسترده‌ای از مواد خام، اجزاء و دستورالعمل‌های موردنیاز برای ساخت، ساخت، یا تعمیر یک محصول یا خدمات است. صورت‌حساب مواد معمولاً در قالب سلسله‌مراتبی ظاهر می‌شود که بالاترین سطح محصول نهایی را نشان می‌دهد و سطح پایین آن اجزا و مواد را نشان می‌دهد.
انواع BOM به نوع پروژه و نیازهای تجاری بستگی دارد. حوزه‌های رایجی که از BOM استفاده می‌کنند، مهندسی، طراحی، عملیات، ساخت و غیره هستند. موارد موجود در BOM نیز عبارت‌اند از شماره قطعه، نام قطعه، کمیت، واحد اندازه‌گیری، ارجاعات مونتاژ، روش ساخت قطعات، و یادداشت‌های اضافی.
BOM چیست؟
صورت‌حساب مواد (BOM) یک منبع متمرکز اطلاعات است که برای تولید یک محصول استفاده می‌شود. این صورت‌حساب لیستی از موارد موردنیاز برای ایجاد یک محصول و همچنین دستورالعمل‌هایی در مورد نحوه مونتاژ آن است. تولیدکنندگان فرایند مونتاژ را با ایجاد یک BOM آغاز می‌کنند.
ایجاد یک صورت‌حساب دقیق مواد (BOM) حیاتی است؛ زیرا تضمین می‌کند که قطعات در صورت نیاز در دسترس هستند و فرایند مونتاژ تا حد ممکن کارآمد است. اگر BOM دقیق نباشد، می‌تواند باعث توقف تولید شود که هزینه‌های عملیاتی را افزایش می‌دهد، زیرا زمان اضافی برای یافتن قطعات مفقود، شروع سفارش تولید دیگر یا مشخص‌شدن فرایند صحیح مونتاژ لازم است.
انواع BOM چیست؟
لیست BOM هنگام ساخت محصول و سفارش قطعات جایگزین ضروری است و در صورت نیاز به تعمیرات محصول، مشکلات احتمالی را کاهش می‌دهد. به برنامه‌ریزی برای سفارش‌ها کمک می‌کند و احتمال خطا را کاهش می‌دهد. BOM تمام اطلاعاتی را که برای ساختن یک محصول نهایی استفاده می‌شود ترکیب می‌کند؛ در نتیجه، در بخش‌هایی غیر از تولید، مانند مهندسی، طراحی، فروش، مدیریت مواد و مدیریت کارخانه استفاده می‌شود. دو نوع اصلی صورت‌حساب مواد، BOMهای مهندسی و BOMهای تولیدی هستند.
BOMهای مهندسی
یک لایحه مهندسی مواد (EBOM)، مجموعه‌ها و قطعات طراحی شده توسط بخش مهندسی را تعریف می‌کند. BOM مهندسی ساختار جزء را از منظر عملکردی نشان می‌دهد و از یک نقشه مکانیکی یا فنی یک محصول تشکیل شده است. مهندسان با استفاده از طراحی به کمک رایانه یا ابزارهای اتوماسیون طراحی الکترونیکی معمولاً طرح را ایجاد می‌کنند.
داشتن بیش از یک EBOM برای یک محصول با تجدیدنظر در طراحی معمول است. این سیستم بخشی از مدیریت چرخه عمر محصول یا PLM است. هر خط از صورت‌حساب مواد شامل کد محصول، نام قطعه، شماره قطعه، ویرایش قطعه، توضیحات، کمیت، واحد اندازه‌گیری، اندازه، طول، وزن و مشخصات یا ویژگی‌های محصول است.
BOMهای تولیدی
صورت‌حساب مواد تولیدی (MBOM) شامل تمام مجموعه‌ها و قطعات موردنیاز برای ساخت یک کالای آماده برای حمل است. صورت‌حساب مواد تولیدی شامل فهرستی جامع از تمام اقلام و مجموعه‌های فرعی موردنیاز برای ساختن یک محصول نهایی تولید شده و قابل‌حمل است. یک MBOM همچنین شامل اطلاعاتی در مورد قطعاتی است که قبل از مونتاژ نیاز به پردازش دارند و توضیح می‌دهد که چگونه اجزای مختلف یک محصول با یکدیگر ارتباط دارند. اطلاعات موجود در BOM تولید با تمام سیستم‌های تجاری یکپارچه درگیر در سفارش و ساخت محصول از جمله برنامه‌ریزی منابع سازمانی (ERP)، برنامه‌ریزی نیازهای مواد (MRP) و در برخی موارد، سیستم اجرای تولید به اشتراک گذاشته می‌شود.
BOMهای فروش
صورت‌حساب فروش مواد (SBOM) جزئیات محصول را قبل از مونتاژ و در مرحله فروش تعریف می‌کند. در یک SBOM، لیست محصولات نهایی و اجزای موردنیاز برای توسعه آن به طور جداگانه در سند سفارش فروش ظاهر می‌شود. محصول نهایی به‌جای یک کالای موجودی، به‌عنوان یک کالای فروش مدیریت می‌شود.
مزایای استفاده از BOM چیست؟
BOM فرایند تولید را دقیق و کارآمد می‌کند و یک طرح دقیق ارائه می‌دهد که به‌راحتی می‌توانید آن را دنبال کنید؛ همچنین کمک می‌کند تا اطمینان حاصل کنید سازندگان قراردادهای شخص ثالث از روش‌های تولید کارآمد و دقیق استفاده می‌کنند. یک BOM به‌خوبی تعریف شده به شرکت‌ها در جنبه‌های زیر از فرایند تولید کمک می‌کند:
- برنامه‌ریزی برای خرید مواد اولیه
- پیگیری و برنامه‌ریزی برای مواد موردنیاز
- برآورد هزینه‌های مواد
- مدیریت موجودی
- کنترل بودجه
- حفظ سوابق
- کاهش ضایعات
- شناسایی علت خرابی محصول
- تعویض سریع قطعات معیوب
- یافتن آسیب‌پذیری در اجزای نرم‌افزار
- بهبود امنیت زنجیره تأمین
BOMها همچنین برای شرکت‌هایی که تولید ناب و فرایندهای مبتنی بر بهبود مستمر را اجرا می‌کنند مفید هستند. یکی از اهداف تولید ناب، به‌حداقل‌رساندن ضایعات است. طرح اولیه‌ای که یک صورت‌حساب مواد ارائه می‌دهد به جلوگیری از اشتباهات تولید بیهوده کمک می‌کند.
ساختار BOM
BOM معمولاً دارای یک ساختار سلسله‌مراتبی است که محصول نهایی در بالای آن قرار دارد و شامل کدهای محصول، توضیحات قطعات، مقادیر، هزینه‌ها و مشخصات اضافی است. از جمله متداول‌ترین روش‌های نمایش یک BOM می‌توان به BOMهای تک‌سطحی و چندسطحی اشاره کرد.
صورت‌حساب مواد تک‌سطحی
BOM تک‌سطحی یک لیست ساده است که هر مجموعه یا زیرمجموعه موردنیاز برای محصول را یک‌بار نشان می‌دهد. این یک ابزار آسان برای توسعه است. بااین‌حال، این نوع BOM برای محصولات پیچیده مناسب نیست؛ زیرا ارتباط بین قطعات اصلی و فرعی و مجموعه‌های اصلی و فرعی را مشخص نمی‌کند. اگر یک محصول جدید خراب شود، یک BOM تک‌سطحی تعیین اینکه کدام قطعه نیاز به تعویض یا تعمیر دارد را دشوار می‌کند.
صورت‌حساب مواد چندسطحی
BOM چندسطحی به کار بیشتری برای ایجاد نیاز دارد، اما جزئیات و ویژگی‌های بیشتری از محصول را ارائه می‌دهد. در یک این نوع از صورت‌حساب مواد، کل مواد موردنیاز، ساختار محصول، رابطه بین اجزا، مجموعه‌ها و زیرمجموعه‌ها را نشان می‌دهد.
BOM پایه و اساس سیستم‌های برنامه‌ریزی تولید است. اطلاعاتی که ارائه می‌کند شامل داده‌های اساسی برای فرایندهای تجاری، مانند برنامه‌ریزی منابع تولید، هزینه‌یابی محصول و تهیه مواد برای تولید و نگهداری کارخانه است.
اجزا BOM چیست؟
یک BOM مؤثر شامل ۱۱ جزء اصلی است که در ادامه هرکدام را بررسی می‌کنیم:
- سطوح: عدد سطح توضیح می‌دهد که هر قسمت در کدام بخش سلسله‌مراتب BOM قرار می‌گیرد.
- نام قطعه: ثبت‌نام قطعه به سازندگان کمک می‌کند تا قطعات را شناسایی کرده و اطلاعاتی در مورد آنها ارائه دهند.
- شماره قطعه: شماره قطعات یک عنوان مختصر برای اشاره و شناسایی است.
- نام سازنده: ذکر نام سازنده به شناسایی یک قطعه کمک می‌کند.
- فاز قسمت: این فاز نشان می‌دهد که هر قسمت در کجای چرخه عمر محصول قرار دارد.
- قطعات جایگزین: مشخص می‌کند که اگر قطعه اصلی در دسترس نباشد، می‌توان آن را با قطعه دیگری تعویض کرد.
- تحلیل اولویت: قسمت‌های حیاتی را مشخص می‌کند و به کاربران کمک می‌کند خرید را در اولویت قرار دهند.
- شرح: جزئیات هر قسمت را ارائه می‌دهد و به تشخیص قسمت‌های مشابه از نظر رنگ و ابعاد تشخیص دهد.
- تعداد: نشان‌دهنده تعداد اجزای موردنیاز است. برای هر نوع قطعه باید یک واحد اندازه‌گیری تعریف شود.
- مشخصات تدارکات: نحوه خرید و ساخت قطعات را شرح می‌دهد.
- نظرات و یادداشت‌ها: مکانی برای ثبت تغییرات غیرمنتظره و یادداشت‌برداری در حین شکل‌گیری پروژه است.
۴ سؤال کلیدی که باید قبل از تهیه صورت‌حساب مواد به آنها پاسخ دهید
سوالات مهم شما درخصوص BOM چیست؟ ایجاد یک صورت‌حساب مواد نه‌تنها یک مرحله ضروری در فرایند توسعه محصول است، بلکه چیزی است که تجاری‌سازی موفق را به واقعیت تبدیل می‌کند. قبل از ایجاد یک رکورد BOM، در نظر بگیرید که چه کسی از اطلاعات استفاده خواهد کرد و چگونه تمام قطعات و اسناد مرتبط را مدیریت خواهید کرد. ۴ سؤال کلیدی که باید قبل از تهیه صورت‌حساب مواد به آنها پاسخ دهید موارد زیر است:
آیا مواد مصرفی را در سابقه BOM خود ثبت می‌کنید؟
بسیاری از تولیدکنندگان اجزایی مانند چسب، سیم، اتصال‌دهنده‌ها، برچسب‌ها و جعبه‌ها را در رکورد BOM خود وارد نمی‌کنند. اما اگر جزئیات در BOM شما وارد نشود، ممکن است در مراحل دیگر نادیده گرفته شود؛ پس برای مستندسازی این قسمت‌ها وقت بگذارید.
چگونه فایل‌ها را به رکورد BOM خود پیوست می‌کنید؟
همان‌طور که BOM خود را ایجاد می‌کنید، اسناد پشتیبانی مانند نقشه‌های CAD و دستورالعمل‌های کاری را نگه دارید. بسیار مهم است که این فایل‌ها را با مؤلفه خاص آنها که در سطح مناسب BOM یافت می‌شود پیوند دهید تا از سردرگمی، مشکلات کیفیت، ضایعات ساخت و کار مجدد جلوگیری شود.
چه کسی قرار است از رکورد BOM استفاده کند؟
مهم است که تاحدامکان جزئیات بیشتری را در BOM خود بگنجانید. شما ممکن است هرگز رودررو با برخی از افرادی که از BOM شما استفاده می‌کنند تعامل نداشته باشید، بنابراین باید تمام اطلاعاتی که ممکن است در طول چرخه عمر محصول به آنها نیاز داشته باشند را منتقل کنید.
چگونه رکورد BOM خود را تطبیق می‌دهید؟
رکورد BOM شما ممکن است در طول مرحله طراحی چندین بار تکرار شود. اطمینان حاصل کنید که می‌توانید به‌راحتی بازنگری‌های گذشته و حال BOM را برای برجسته‌کردن آنچه تغییر کرده است مقایسه کنید. همچنین باید بتوانید به‌راحتی همه اجزا و قطعات فرعی و نحوه تناسب آنها با یکدیگر را ببینید و مشخص کنید که چه تغییرات BOM توسط سفارش‌ها تغییر مهندسی خاص (ECO) ایجاد شده است؛ این به شما امکان می‌دهد بررسی کنید که چه کسی و چه زمانی تغییرات تأیید شده است.
نحوه نوشتن صورت‌حساب مواد
راهکار کمکی برای نوشتن BOM چیست؟ هنگامی که تمام این اطلاعات را مرتب کردید، می‌توانید شروع به نوشتن لیست BOM خود کنید. این فرایند نسبتاً ساده است، اما یافتن اطلاعات می‌تواند چالش‌برانگیز باشد. در ادامه نحوه آماده‌سازی یک نمونه BOM را آورده‌ایم:
۱. ایجاد سند: برنامه‌ای را که قصد استفاده از آن را دارید باز کنید و یک سند صفحه گسترده جدید ایجاد کنید. فایل را نام‌گذاری کنید و نام پروژه و هر اطلاعات شناسایی مهم دیگری را در بالا قرار دهید.
۲. سازماندهی سند: مجوزهای کاربر را ایجاد کنید، ردیابی تغییرات را تنظیم کنید و هر سطحی را که نیاز دارید ایجاد کنید. ممکن است لازم باشد اطلاعات سازمانی بیشتری را اضافه کنید و در حین حرکت تغییراتی در آن ایجاد کنید.
۳. پرکردن ستون‌ها: نام دسته‌ها را در بالای ستون‌ها پر کنید. این عناوین شامل مواردی مانند نام کالا، مقدار، شماره قطعه و موارد دیگر خواهد بود. ما با جزئیات بیشتری در مورد آنچه که باید در بخش بعدی قرار دهید بحث خواهیم کرد.
۴. پرکردن ردیف‌ها: ردیف‌ها را با اطلاعات و دسته‌بندی هر ستون پر کنید. هر جزء از برد شما یک ردیف جداگانه خواهد داشت. اطمینان از دقیق و به‌روز بودن اطلاعات برای موفقیت پروژه بسیار مهم است.
۵. به‌روزرسانی: اطلاعات موجود در BOM خود را در صورت لزوم به‌روز کنید. هنگام ایجاد فایل خود، به یاد داشته باشید که اغلب آن را ذخیره کنید و تغییرات را ثبت کنید.
اخذ گواهینامه ایزو معتبر
ایزوسیستم با همکاری برترین مراجع صدور (CB)، انواع گواهینامه‌های بین‌المللی ایزو (ISO) را برای سازمان‌ها و سایر مراکز تجاری و غیرتجاری صادر می‌کند. شرکت دانش بنیان خانه مدیران، ایزوسیستم را به‌عنوان برند تجاری خود ثبت کرده و از سال ۱۳۸۵ در حوزه ارائه خدمات مشاور مدیریت و صدور گوهینامه‌های بین‌المللی ایزو فعالیت می‌کند.
برای اخذ ایزو از طریق صفحه دریافت ایزو درخواست خود را به صورت سریع ثبت کنید. برای کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید از طریق شماره‌های ۳۳۴۴۴۸۱۴-۰۲۳ و ۳۳۴۴۴۸۱۳-۰۲۳ با ما در تماس باشید یا از طریق تکمیل فرم اخذ ایزو کارشناسان ما با شما تماس خواهند گرفت.
این مقاله به صورت اختصاصی توسط تیم فنی ایزوسیستم آماده شده است، هرگونه بهره برداری بدون ذکر نام و آدرس منبع شرعا و قانونا ممنوع می باشد.
