شش سیگما چیست؟

شش سیگما چیست؟

شش سیگما روشی برای اندازه‌گیری انحراف از معیار است و یک معیار آماری است که نشان می‌دهد یک فرایند تجاری چگونه کار می‌کند. اصطلاح شش سیگما به مجموعه‌ای از ابزارهای کنترل کیفیت اشاره دارد که کسب‌وکارها می‌توانند از آن‌ها برای رفع عیوب و بهبود فرایندها برای کمک به افزایش سود خود استفاده کنند. این روش توسط شرکت موتورلا در دهه ۱۹۸۰ توسعه یافت.

۶ سیگما یک فرایند آماری و مبتنی بر داده است که با بررسی اشتباهات کار می‌کند. خطا زمانی رخ می‌‌دهد که یک رویداد با شش انحراف استاندارد از میانگین با بیش از ۳/۴ وقوع در هر میلیون رویداد رخ دهد. این بدان معنی است که یک فرایند در صورتی کارآمد در نظر گرفته می‌شود که کمتر از ۳/۴ نقص در هر یک میلیون شانس ایجاد کند. نقص هر چیزی است که خارج از رضایت مصرف کننده ایجاد می‌شود.

ارتباط استانداردهای ایزو و شش سیگما

امروزه استفاده از شش سیگما به عنوان جزئی جدایی‌ناپذیر در صنایع پیشرو شناخته می‌شود. ۶ sigma یک ابزار کیفی است که در هنگام اجرای استانداردهای ایزو مدیریت کیفیت نظیر ایزو ۹۰۰۱ و ایزو ۱۶۹۴۹ بسیار کاربرد داشته و مورد استفاده صنایع به ویژه صنایع حساس‌تر که عدم خطا در آن‌ها مهم است است مانند صنایع الکترونیکی و خودروسازی قرار می‌گیرد.

روش‌های شش سیگما

شش سیگما روش‌های متعددی را در حوزه کسب‌وکار تعریف می‌کند و گاهی اوقات گیج‌کننده است. سه روش اصلی وجود دارد:

• Six Sigma
• ‌ Lean
• ‌ Lean Six Sigma

درک تفاوت بین سه روش اصلی می‌تواند به شما کمک کند تعیین کنید که کدام یک برای شما و سازمان شما مناسب است. در ادامه مروری بر هر یک ارائه شده است.

Six Sigma

شش سیگما یک ایدئولوژی مدیریتی است که بر بهبودهای آماری یک فرایند تجاری تمرکز دارد و از سنجش کیفی موفقیت نسبت به نشانگرهای کیفی حمایت می‌کند. به این ترتیب، پزشکان شش سیگما افرادی تجاری هستند که از آمار، تجزیه‌وتحلیل مالی و مدیریت پروژه برای دست‌یابی به بهبود عملکرد تجاری استفاده می‌کنند.

۶ سیگما به یک فلسفه کلی‌تر مدیریت کسب‌وکار تبدیل شده است که بر برآورده کردن نیازهای مشتری، بهبود حفظ مشتری و بهبود و حفظ محصولات و خدمات تجاری تمرکز دارد. شش سیگما برای همه صنایع کاربرد دارد. بسیاری از فروشندگان، از جمله خود موتورولا، آموزش‌های شش سیگما را با گواهینامه‌های ویژه با نام‌های کمربند زرد، کمربند سبز و کمربند مشکی ارائه می‌دهند.

Lean

روش Lean علاوه بر بهبود فرایند، بر مقابله با اتلاف هم تمرکز می‌کند. در Lean هرگونه فعالیتی که به کاربر نهایی محصول یا خدمات ارزش افزوده ندهد، باید حذف شود. روش  Lean در ابتدا برای صنایع تولیدی طراحی شده بود اما امروزه در همه صنایع و عملیات‌‌ها کار می‌کند. در نهایت، این توقف برای از بین بردن ضایعات منجر به  ظهور سازمان‌های کارآمدتری می‌شود که محصولات بهتری تولید می‌کنند.

Lean Six Sigma

این روش یک متدولوژی از ترکیب Lean و Six Sigma است. وقتی سازمان‌ها متوجه شدند که در مناطقی که رویکردهای جداگانه به کار می روند مشکلاتی دارند، به این ایده روی آوردند. اساساً کسانی از Lean Six Sigma استفاده می‌کنند که به دنبال حذف مواد زائد به روش‌های تعریف شده توسط Lean هستند و در عین حال به دنبال بهبود فرآیندها با قرار دادن DMAIC و DMADV هستند.

ترکیب این دو روش به شرکت‌ها اجازه می‌دهد تا در تمام عملیات کارآمدتر عمل کرده و محصولات و خدمات با کیفیت تری را ایجاد کنند.

متدولوژی شش سیگما

متدولوژی یا مراحل اجرای شش سیگما به صورت علمی با دو فرایند زیر معرفی می‌شود:

روش DMAIC

مخفف کلمات تعریف– اندازه‌گیری– تجزیه و تحلیل– بهبود– کنترل

روش DMADV

مخفف کلمات تعریف– اندازه‌گیری– تجزیه و تحلیل– طراحی– تصدیق

روش DAMIC

طرفداران و تمرین‌کنندگان روش شش سیگما اغلب از رویکرد DMAIC پیروی می‌کنند. DMAIC یک روش مبتنی بر آمار است که شرکت‌ها به عنوان یک چارچوب ذهنی برای بهبود فرایند کسب‌وکار پیاده‌سازی می‌کنند. بر اساس این ایدئولوژی، یک کسب‌وکار ممکن است با دنبال کردن پنج مرحله DMAIC، هر مشکل به ظاهر غیرقابل حلی را حل کند. این مراحل را در زیر بررسی می‌کنیم:

• تیمی از افراد، به رهبری مسئول شش سیگما، یک فرایند معیوب را تعریف می‌کنند و بر روی آن تمرکز می‌کنند و از طریق تجزیه‌وتحلیل اهداف و الزامات شرکت برای بهبود آن تصمیم می‌گیرند. این تعریف مشکل، اهداف و موارد قابل تحول پروژه را مشخص می‌کند.
• تیم، عملکرد اولیه فرایند را اندازه‌گیری می‌کند. این معیارهای آماری فهرستی از ورودی‌های بالقوه را تشکیل می‌دهند که ممکن است باعث ایجاد مشکل شده و به تیم کمک کند تا عملکرد معیار فرایند را درک کند.
• سپس از تجزیه‌وتحلیل عیوب برای شناسایی دلیل خطاهای فرایند استفاده می‌کنند.
• پس از شناسایی دلایل خطا، بر روی بهبود عملکرد سیستم کار می‌کند.
• این گروه کنترل‌هایی را به فرایند اضافه می‌کند تا مطمئن شود که بهبود ایجاد شده دوباره پسرفت نمی‌کند و بی‌اثر نمی‌شود.

ویژگی‌های روش شش سیگما

شش سیگما دارای مزایا و ویژگی‌های متعددی است. در این بخش به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم:

• شش سیگما روشی کاملا سیستماتیک و نظام‌مند است.
• پیاده‌سازی شش سیگما به بخش خاصی از سازمان محدود نمی‌شود بلکه روش پیاده سازی آن کاملا انعطاف‌پذیر است.
• نگرش رویکرد شش سیگما از بالا به پایین است و با پیگیری و برنامه‌ریزی مدیریت، در سازمان پیاده‌سازی می‌شود.
• مسئولیت پروژه‌ها و برنامه‌های شش سیگما بر عهده مدیران و کارشناسان حرفه‌ای است.
• پروژه‌های شش سیگما شامل آموزش به افرادی است که یا با مراحل اجرای پروژه ارتباط دارند و یا با ابزار و مفاهیمی سر و کار دارند که نیازمند اصلاح و تغییر است.
• شش سیگما، رویکردی مبتنی بر داده‌ها و اطلاعات است، بنابراین در انجام مراحل، به ابزارهای آماری و روش‌های آزمایشی احتیاج دارد.
• رویکرد شش سیگما به مسائل مربوط به منابع انسانی مانند همکاری، خلاقیت، فعالیت‌های گروهی، ارتباطات، مسائل انگیزشی و… توجه زیادی دارد.

رتبه‌بندی کمربند شش سیگما

همانطور که در بالا ذکر شد، افراد می‌توانند گواهینامه شش سیگما را دریافت کنند که مهارت‌های حرفه‌ای آن‌ها را تقویت و تأیید می‌کند. این گواهینامه‌ها از طریق سیستم کمربند مشابه آموزش کاراته اعطا می شود. این سطوح عبارتند از:

کمربند سفید

افرادی که دارای کمربند سفید هستند هیچ آموزش یا گواهینامه رسمی را نگذرانده‌اند. این کمربند به حرفه‌ای‌ها چارچوبی اساسی می‌دهد تا در پروژه‌های کنترل کیفیت و کاهش ضایعات خاص شرکت کنند.

کمربند زرد

این سطح آموزش اضافی فراتر از سطح کمربند سفید را فراهم می‌کند. کمربندهای زرد می‎توانند به اعضای تیم پروژه تبدیل شوند. آن‌ها ممکن است به مدیرانی که کمربندهای بالاتری دارند کمک کنند.

کمربند سبز

کسانی که این سطح را می‌گذرانند باید در دوره کاملی شرکت کنند که آن‌ها را آموزش می‌دهد تا تکنیک‌های بهبود فرایند را بیابند. گواهینامه کمربند سبز برای افرادی که در صنایع خاصی مانند مدیریت پروژه یا مالی و همچنین مراقبت‌های بهداشتی کار می‌کنند ایده‌آل است. فارغ‌التحصیلان در این لول اغلب رهبران پروژه می‌شوند.

کمربند سیاه

افرادی که از سطح کمربند سبز فارغ‌التحصیل می‎‌شوند می‌توانند تا گواهینامه کمربند مشکی بروند. آن‌ها می‌توانند کارها و پروژه‌های پیچیده‌تری را به سرانجام برسانند. به آن‌ها آموزش داده می‌شود که چگونه با تغییرات بزرگی که می‌توانند بر شرکت‌هایشان از طریق پروژه‌های شش سیگما تأثیر بگذارند، مقابله کنند.

مثال برای شش سیگما

شش سیگما توسط شرکت‌ها و دولت‌های محلی نیز استفاده می‌شود. در زیر نمونه‌ای از نحوه بهبود کارایی عملیاتی، صرفه‌جویی در هزینه و افزایش رضایت مشتری توسط شش سیگما آورده شده است:

مایکروسافت

مایکروسافت (MSFT) یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان نرم‌افزار در جهان است. به منظور بهبود قابلیت اطمینان و در دسترس بودن شبکه‌های خود در سراسر جهان، مایکروسافت روش‌های شش سیگما را پیاده‌سازی کرد. مایکروسافت از این روش برای استفاده از یک فرایند قوی مبتنی بر داده در جهت کمک به ریشه‌کنی هر گونه نقص در سیستم‌ها استفاده می‌کند.

این شرکت ابتدا استانداردهایی را برای تمام سخت‌افزار و نرم‌افزارهای خود ایجاد کرد تا یک اندازه‌گیری پایه برای تشخیص عیوب ایجاد کند. حجم زیادی از داده‌ها به صورت روزانه و هفتگی از سرورهای مختلف جمع‌آوری شد. تجزیه‌وتحلیل داده‌ها و گزارش‌دهی، نقص‌ها را شناسایی کرد و مراحل اصلاح برای هر نقص مشخص شد. این حوادث را بر اساس تأثیر شدید نقص‎‌ها بر تجارت و خدمات اساسی شرکت اولویت‌بندی کردند.

با استفاده از روش‌های شش سیگما، تیم‌ها طرح‌های ریشه‌کنی نقص‌ها را اجرا کردند. در نتیجه به کمک روش شش سیگما، مایکروسافت در دسترس بودن سرورهای خود را بهبود بخشید و بهره‌وری و رضایت مشتری را افزایش.

شش سیگما در مهندسی صنایع

کمربند سبز و کمربند مشکی شش سیگما در مهندسی صنایع کاربرد فراوانی دارد. کسی که کمربند سبز (ICGB) یا کمربند سیاه (ICBB) شش سیگما  و گواهینامه IASSC را دریافت کرده است فردی حرفه‌ای است که به روش ناب شش سیگما مسلط است و پروژه‌های بهبود را رهبری یا پشتیبانی می‌کند. کمربند سبز ناب شش سیگما دارای درک کاملی از تمام جنبه‌های موجود در مراحل D-M-A-I-C است. آنها نحوه اجرا و تفسیر ابزارهای شش سیگما و نحوه استفاده از اصول استاندارد Lean را می‌دانند. این گواهی در میان مهندس ارشد صنایع، مهندس ناظر صنایع و مهندس ساخت صنایع محبوب است.

شش سیگما در کنترل کیفیت آزمایشگاه

در مواجهه با کاهش بودجه و کمبود پرسنل، آزمایشگاه‌های بالینی برای به حداکثر رساندن بازده و کارایی به طور فزاینده‌ای به سمت اتوماسیون سازی حرکت می‌کنند. Lean Six Sigma از مزایای اتوماسیون کامل بهره می‌برد و بهترین ابزار برای رسیدن به این هدف استفاده از است. یک فرایند ناب در آزمایشگاه بر روی آزمایش محصولات و مواد متمرکز است تا نتایج را به کارآمدترین روش از نظر هزینه، سرعت یا هر دو ارائه دهد. هدف یک آزمایشگاه ناب استفاده از تلاش کمتر، منابع کمتر و زمان کمتر برای آزمایش نمونه‌های ورودی است.

از سوی دیگر، مفهوم شش سیگما گردش کار فرایند و محصولات یا خدمات را بدون نقص فراهم می‌کند. رویکرد ناب شش سیگما گردش کار آزمایشگاهی را تجزیه‌وتحلیل می‌کند تا به شناسایی ناکارآمدی‌ها و کشف فرصت‌های آزادسازی ظرفیت، کاهش زمان چرخش و هزینه‌های کمتر کمک کند. تکنیک‌های اثبات شده Lean و Six Sigma بهره‌وری را در محیط آزمایشگاه افزایش می‌دهد و بهترین نتایج را تضمین می‌کند.

مزایا و معایب شش سیگما

شش سیگما نیز مانند تمام سیستم‌های مدیریتی دیگر در کنار مزایایی که به سازمان‌ها می‌رساند معایب یا محدودیت‌هایی نیز دارد. در ادامه به‌صورت موردی با برخی از مزایا و معایب شش سیگما آشنا می‌شویم:

مزایا ۶ سیگما

• افزایش ارزش محصولات در سراسر صنایع
• کمک به کاهش ریسک و حذف خطاها
• اطمینان از پیشرفت در نقش‌های مدیریتی
• افزایش حقوق

معایب ۶ سیگما

• در ابتدا، برای کارمندان بسیار سخت است که این روش را درک کنند.
• به سرمایه‌گذاری در آموزش تخصصی سطح بالا و پیشرفته نیاز دارد.
• پروژه‌ای بلندمدت و نیازمند تعهدی عمیق است.
• به گردآوری و تفسیر داده‌ها نیاز دارد که کاری سخت و زمان‌بر است.
• فرایند رده‌بندی کارشناسان طبق رنگ‌بندی کمربندها استاندارد نیست.
• ممکن است به‌راحتی از مسیر اولیه خود منحرف شود.

جمع‌بندی

شش‌سیگما یک استاندارد جهانی است که علاوه بر تامین نیاز مشتریان باعث توسعه و پیشرفت کارکنان در لایه‌های جدید می‌شود و این به منزله یک مسئولیت برای نیروهای انسانی است نه فقط یک فرصت. نیروهای انسانی نیازمند افزایش ارزش عملکردهای خود می‌باشند که این کار را با ایفای یک نقش کلیدی و پیاده سازی شش‌سیگما در سازمان خود انجام می‌دهند.

در اخر به یاد داشته باشید در دنیای رقابتی امروز، کیفیت خوب یک ویژگی تجملاتی نیست بلکه از دیدگاه تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان یک نیاز بنیادی است.

اخذ گواهینامه ایزو معتبر

ایزو سیستم با همکاری برترین مراجع صدور (CB) اقدام به صدور گواهینامه‌های بین‌المللی ایزو (ISO) برای شرکت‌ها، سازمان‌ها و سایر مراکز تجاری و غیرتجاری می‌نماید. ایزوسیستم برترین مرکز اخذ ایزو با مجوز رسمی سازمان صنعت، معدن و تجارت در رتبه یک شرکت‌های مشاور مدیریت و واحد برتر فنی و مهندسی در کل کشور قرار دارد.

برای اخذ ایزو می‌توانید از طریق صفحه دریافت ایزو درخواست خود را به صورت سریع ثبت کنید. برای کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید از طریق شماره‌های ۳۳۴۴۴۸۱۴-۰۲۳ و ۳۳۴۴۴۸۱۳-۰۲۳ با ما در تماس باشید یا از طریق تکمیل فرم اخذ ایزو کارشناسان ما با شما تماس خواهند گرفت.

این مقاله به صورت اختصاصی توسط تیم فنی ایزوسیستم آماده شده است، هرگونه بهره برداری بدون ذکر نام و آدرس منبع شرعا و قانونا ممنوع می باشد.